VVD en PvdA moeten ideologische veren afschudden

De Volkskrant publiceerde op 12 december 1995 een uitspraak van Wim Kok: ‘Het afschudden van ideologische veren is voor een politieke partij ook een bevrijdende ervaring’. De PvdA moest van Kok naar het politieke midden. Dit standpunt wordt voormalig ministerpresident Kok tegenwoordig vaak kwalijk genomen. Hem wordt visieloosheid verweten, maar dat is onterecht. Het Volkskrantartikel stelt namelijk ook: ‘De premier voorziet dat het politieke debat de komende tien jaar tussen twee visies zal gaan. De liberale, die “zal de betrokkenheid van de overheid, de publieke sector willen minimaliseren: de minimale staat”. Daar tegenover staat de sociaal-democratische visie, die “een actieve publieke sector” voorstaat en “de articulatie van het publiek belang”.’ Volgens mij een kernachtige samenvatting van de verkiezingsdebatten in 2012. Daarmee heeft Kok ruim 15 jaar vooruit gekeken.

Opties voor Rutte en Samson
Wat Kok volgens mij bedoelde, was dat de PvdA geen utopieën moest nastreven. Geen socialistische samenleving waarin banken en bedrijven in handen zijn van de staat. Wat Kok bepleitte was echter nog steeds een ideologische visie: ‘een actieve publieke sector’ en ‘articulatie van het publieke belang’. Volgens mij is dit hetzelfde als de huidige koers van de PvdA en zo bezien is de koers van de PvdA in vijftien jaar niet veranderd. De VVD stelt hier marktwerking en een kleine overheid tegenover. Dit betekent dat Mark Rutte (VVD) en Diederik Samson (PvdA) bij de kabinetsformatie op alle domeinen compromissen moeten sluiten tussen twee tegengestelde visies (minder en meer overheid), of dat zij elkaar domeinen moeten gunnen.

Wat kunnen Rutte en Samson afspreken over de gezondheidszorg? Er zijn twee opties:

Gun-optie: de PvdA gunt de VVD marktwerking in de ZVW (curatieve zorg) en de VVD gunt de PvdA overheidsuitvoering in de AWBZ (langdurige zorg).

Compromis-optie: binnen de ZVW komt minder marktwerking (bijvoorbeeld door
de premies volledig inkomensafhankelijk te maken) en binnen de AWBZ komt meer marktwerking (bijvoorbeeld door meer eigen betalingen van patiënten).

Voor beide opties geldt dat de compromissen worden gesloten op basis van partijideologie en niet op basis van zorginhoudelijke overwegingen. Volgens mij is de kwaliteit van de zorg niet gebaat bij een dergelijke koehandel tussen liberalen en sociaaldemocraten.

Zorginhoud centraal
Om zorginhoudelijke redenen dient de verpleeg- en verzorgingshuiszorg te worden herverdeeld over de ZVW (de medische AWBZ-zorg en hieraan gelieerde AWBZ-verpleging) en WMO (de overige AWBZ-zorg). Tevens dient de landelijke overheid de uitvoering van de AWBZ voor matig en ernstig verstandelijk gehandicapten over te nemen van de zorgverzekeraars. Dit is een stelselherziening op basis van zorg-inhoud die alleen kan plaatsvinden als de VVD en PvdA hun ideologische veren tijdelijk afschudden in het belang van de patiënt.

Daarna weer bakkeleien
Als deze stelselherziening heeft plaatsgevonden, mogen de VVD en PvdA daarna weer partij-ideologisch bakkeleien over hoeveel marktwerking of overheidsregulering gewenst is in de Zorgverzekeringswet. In de zorg voor matig en ernstig verstandelijk gehandicapten is marktwerking ongewenst.

Michiel Wesseling, beleidsadviseur KNMG

Reageren kan op www.knmg.nl/columns.