Federatienieuws
3 minuten leestijd
Federatienieuws

Euthanasie: geen recept dat je even ophaalt

3 reacties

column


Artsen lopen in toenemende mate aan tegen het misverstand dat patiënten en hun naasten euthanasie in de vorm van levensbeëindigend handelen door een arts als een recht zien, zo blijkt uit een belevingsonderzoek van de artsenfederatie KNMG en het NHG. Ook ervaren artsen met name vanuit familie soms druk om euthanasie uit te voeren op basis van een schriftelijke wilsverklaring die de patiënt zelf niet meer kan bevestigen. Over het algemeen kunnen artsen gelukkig goed met deze druk omgaan, al vinden sommigen het moeilijk om in genoemde gevallen ‘nee’ te zeggen.

Rond euthanasie blijken helaas nog meer misverstanden te bestaan. Zo lijken mensen zich niet altijd te realiseren dat euthanasie nog steeds een strafbare handeling is, die een arts alleen mag uitvoeren als voldaan is aan alle wettelijke zorgvuldigheidseisen. En dat euthanasie een intensief en vaak emotioneel proces is, dat een arts niet op stel en sprong regelt, is ook niet overal bekend. Maar het als arts overtuigd kunnen raken en voorbereiden van euthanasie kost tijd. Tijd om de procedure zorgvuldig te laten verlopen, maar ook tijd voor arts én patiënt om naar de euthanasie ‘toe te groeien’. Euthanasie is de mogelijke uitkomst van een door arts en patiënt gezamenlijk doorlopen proces, niet een ‘recept’ dat je zomaar bij de arts kunt ophalen.

En het is en blijft een uitzonderlijke handeling waar elke arts ‘nee’ op mag zeggen. Het op-eisen van euthanasie als recht past in een cultuur waarin het zelfbeschikkingsrecht steeds dominanter wordt. Enerzijds is dat positief: de tijd dat de arts alles voor de patiënt bepaalde, ligt gelukkig achter ons. Zonder actieve rol van de patiënt kan niet bepaald worden wat ‘goede zorg’ in een specifieke
situatie is. Tegelijkertijd moeten artsen met druk van de patiënt en diens familie leren omgaan en scherp hun eigen morele en emotionele grenzen bepalen én bewaken. Wil ik eventueel euthanasie uitvoeren? Onder welke voorwaarden? Wat doe ik als ik niet op een euthanasieverzoek wil of kan ingaan? Op dit soort vragen past geen ontwijkend antwoord meer. Dat vinden artsen zelf ook volgens het belevingsonderzoek. Zij zien het als hun professionele taak om patiënten tot het einde van hun leven te begeleiden. Dat werk is voor artsen doorgaans bevredigend, omdat ze het gevoel hebben in deze fase ‘echt iets voor de patiënt te kunnen betekenen’. Maar tegelijkertijd is en blijft euthanasie emotioneel belastend, ook als artsen het vaker doen. ‘Het went nooit’. Alleen al daarom zullen artsen ook hun grenzen duidelijk moeten aangeven aan hun patiënten. Als een arts bijvoorbeeld geen euthanasie wil uitvoeren bij patiënten met dementie, dan zal hij daarover open moeten zijn naar de patiënt, zodat die in staat is tijdig andere wegen te zoeken.

Voor het schriftelijke euthanasieverzoek geldt iets soortgelijks. Als een patiënt zo’n wilsverklaring aan de arts overhandigt, stop deze dan niet zomaar in het dossier, maar ga het gesprek aan. Wat wil de patiënt, onder welke omstandigheden? Wat zijn diens angsten? Bent u bereid in te gaan op het verzoek in de wilsverklaring? Gaat u dit gesprek niet aan, dan kan bij de patiënt de suggestie ontstaan dat euthanasie ‘geregeld is’. Tijdig en open communiceren kan veel misverstanden voorkomen en legt de basis voor een vaak intensief traject waarin arts en patiënt samen tot een goede afweging kunnen komen.


Gert van Dijk

Zie ook het artikel van Eric van Wijlick: Dokters hikken soms tegen euthanasie aan en het artikel van Joost Visser ‘Het is nooit: u vraagt, wij spuiten’ .

Deze column is geschreven op persoonlijke titel.

Reageren kan op knmg.nl/columns.


Meer over goede zorg voor stervende patiënten en de impact op artsen op het Medisch Contact-evenement De dokter en de dood op 12 februari. Meer informatie.


Federatienieuws KNMG euthanasie
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • P.J.E. van Rijn

    huisarts n.p., RHEDEN Nederland

    Een aspect dat ik tot nu toe in de euthanasiediscussie mis is de invloed van de toename van de medische macht ten gevolge van de euthanasiewet . Vóór de komst van de euthanasiewet werd er ook euthanasie gepleegd . Maar altijd in het geval van termina...le ziektes waarvan de afloop al op voorhand vast lag. Een natuurlijke en gezonde barrière was in die tijd de angst voor vervolging. De kans hierop was te verkleinen door bijvoorbeeld familieleden medeplichtig te maken aan de onwettige handeling. Maar daardoor bleef vanzelf de frequentie laag en de kans op excessen minder dan nu, waar nauwelijks nog gevaar voor bestraffing bestaat. Hierdoor ontstaat wél de mogelijkheid dat de arts vervalt in de eerste hoofdzonde, de zelfgenoegzaamheid. Dit is in tegenspraak met de stelling van Gert van Dijk, dat ` de tijd dat de arts alles van de patient bepaalt gelukkig achter ons ligt .` De waarheid is immers anders: De arts heeft juist nú de macht om zich paternalistisch te kunnen gedragen. Vanuit zijn ivoren toren kijkt hij neer op de patient die hij best wel even zou kunnen helpen. Deze houding mag een arts nooit aannemen, maar het gevaar van machtsmisbruik is groot, zoals moge blijken uit het opkomen van een exces als de Levenseindekliniek .

    Peter van Rijn , huisarts niet praktiserend

  • P.J.E. van Rijn

    huisarts n.p., RHEDEN Nederland

    Een aspect dat ik tot nu toe in de euthanasiediscussie mis is de invloed van de toename van de medische macht ten gevolge van de euthanasiewet . Vóór de komst van de euthanasiewet werd er ook euthanasie gepleegd . Maar altijd in het geval van termina...le ziektes waarvan de afloop al op voorhand vast lag. Een natuurlijke en gezonde barrière was in die tijd de angst voor vervolging. De kans hierop was te verkleinen door bijvoorbeeld familieleden medeplichtig te maken aan de onwettige handeling. Maar daardoor bleef vanzelf de frequentie laag en de kans op excessen minder dan nu, waar nauwelijks nog gevaar voor bestraffing bestaat. Hierdoor ontstaat wél de mogelijkheid dat de arts vervalt in de eerste hoofdzonde, de zelfgenoegzaamheid. Dit is in tegenspraak met de stelling van Gert van Dijk, dat ` de tijd dat de arts alles van de patient bepaalt gelukkig achter ons ligt .` De waarheid is immers anders: De arts heeft juist nú de macht om zich paternalistisch te kunnen gedragen. Vanuit zijn ivoren toren kijkt hij neer op de patient die hij best wel even zou kunnen helpen. Deze houding mag een arts nooit aannemen, maar het gevaar van machtsmisbruik is groot, zoals moge blijken uit het opkomen van een exces als de Levenseindekliniek .

    Peter van Rijn , huisarts niet praktiserend

  • G.B. Schmidt

    Huisarts np, NOORDWIJK ZH Nederland

    Een prima stuk kan ik volledig beamen vanuit mijn verleden,in het begin van mijn huisartsenpraktijk liep ik tegen de problemen aan in het begin van de zeventiger jaren,alles mee gemaakt ook met de vereniging voor vrijwillige euthanasie,op de laatste ...werkdag in 2009 nog een euthanasie gedaan.Het is jammer dat we niet alleen door de familie onder druk gezet worden maar ook door den haag !

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.