Laatste nieuws
huisartsgeneeskunde

Eindtermen huisartsenopleiding gereed

Plaats een reactie

Na een voorbereidingstraject van twee jaar zal de Raad voor de Huisartsopleiding deze maand de eindtermen voor de huisartsenopleiding aanbieden aan het CHVG. Wat zijn eindtermen precies en wat is het belang ervan?

Sinds de opstelling van het CCBOH-rapport in 19861 en het verschijnen van de laatste editie van het Basistakenpakket in 19882 hebben zich veel nieuwe ontwikkelingen voorgedaan in de huisartsgeneeskunde. Zo produceerde het NHG meer dan zeventig standaarden aangaande veelvoorkomende klachten en aandoeningen in de huisartsenpraktijk.3 4 Belangrijke veranderingen in de arts-patiëntrelatie en gewijzigde opvattingen over kwaliteitsbewaking in de zorgsector vonden inmiddels hun weerslag in een groot aantal nieuwe wetten.

Herbezinning


Hoewel actualisering van de huisartsenopleiding een proces is dat continu plaatsvindt, is op gezette tijden een herbezinning op de uitgangspunten nodig. De Raad voor de Huisartsopleiding (RHO) nam hiertoe een initiatief over van het NHG en het hoofdenoverleg van de acht huisartsenopleidingen en stelde op 9 september 1998 de Werkgroep Actualisering Huisartsopleiding in.


De directe aanleiding voor deze - recent voltooide - herbezinningsronde was tweeledig. In de eerste plaats was er de verschijning van het ‘Raamplan 1994, eindtermen van de artsopleiding’, waar de medische faculteiten hun opleiding tot basisarts op afstemmen.5 6 Hierdoor werden de vervolgopleidingen geroepen hun eigen eindtermen op te stellen. In de tweede plaats maakte de CHVG-regeling van maart 1998, die haio’s het recht van vrijstelling verleende op onderdelen van de opleiding waarin zij reeds voldoende geschoold zijn, individualisering van het onderwijsaanbod noodzakelijk.

Concreet en gedetailleerd


Eindtermen zijn de kwalificatie-eisen waaraan iemand moet voldoen om het diploma te verwerven.7 8 Zij beschrijven concreet de kenmerken van het ‘eindproduct’ van een opleiding. Duidelijk wordt gemaakt wat iemand die de opleiding met succes heeft doorlopen, ‘kan’.


Omdat eindtermen toetsbaar moeten zijn, worden zij geformuleerd in termen van feitelijk waarneembaar gedrag. Daardoor moeten ze een zekere mate van concreetheid en detaillering bezitten.


De eindtermen beschrijven de eisen die aan een huisarts kunnen worden gesteld zo volledig mogelijk. Niemand zal echter aan al deze eisen tegelijk kunnen voldoen (net zomin als iemand voor alle vakken een tien hoeft te halen). Op de beroepsgroep rust de taak om in samenspraak met de huisartsenopleidingen aan te geven aan welke minimumeisen iemand moet voldoen om het diploma te verwerven.


Eindtermen kunnen een aantal functies vervullen.  Ze gelden landelijk en kunnen dus richting geven aan de inhoud van de opleiding. Dit leidt tot een grotere eenheid, hetgeen de vergelijkbaarheid van de acht bestaande opleidingen bevordert.


De termen bieden de mogelijkheid tot het maken van onderwijsprogramma’s en toetsen. Hierdoor kan een minimumkwaliteit worden gegarandeerd van de in Nederland afgestudeerde huisarts. Tevens kunnen ze dienen als ijkpunt voor de beoordeling van de kwaliteit van de opleidingen bij visitatie. Met de eindtermen voor de huisartsenopleiding in de hand kunnen basisartsen zich gerichter voorbereiden op de keuze om huisarts te worden, en kunnen huisartsen in opleiding (haio’s) gerichter studeren.


 


Profielschets en onderwijsdoelen


Een opleiding moet over een basisfilosofie beschikken. Gewoonlijk wordt deze verwoord in een beginselverklaring, een mission statement, of in dit geval in een profielschets. Op basis van de profielschets van de huisarts kunnen dan eindtermen worden ontwikkeld. De profielschets beschrijft het concept ‘huisarts’, geeft een visie weer op het beroep en geeft antwoord op de vraag: Wat is een huisarts? Eindtermen geven antwoord op de vraag: Wat kan een huisarts?


Eindtermen zijn níet hetzelfde als onderwijsdoelen. Eindtermen beschrijven immers het ‘eindproduct’ van de opleiding, het niveau van functioneren op het moment van kwalificatie. Onderwijsdoelen beschrijven de weg waarlangs de eindtermen (zouden) kunnen worden bereikt. Weliswaar zullen zij soms voor een deel samenvallen met de eindtermen, maar het perspectief van de eindtermen is statisch (eindproduct), dat van de onderwijsdoelen dynamisch (gericht op het onderwijs- en leerproces). Onderwijsdoelen kunnen dus ook de tussenstadia beschrijven die nodig zijn om een bepaalde eindterm te bereiken.

Werkgroep


De door de RHO ingestelde werkgroep Actualisering Huisartsenopleiding bestond uit drie huisartsen. Zij kreeg de opdracht eindtermen voor de huisartsenopleiding te formuleren, waarbij moest worden uitgegaan van de profielschets van de hedendaagse huisarts. De werkgroep werd ondersteund door een begeleidingscommissie die was samengesteld uit vertegenwoordigers van het NHG, de LHV, de hoogleraren huisartsgeneeskunde, het hoofdenoverleg, de LHOV en de LOVAH. Een tevoren vastgesteld referentencircuit, bestaand uit de staven van de universitaire huisartsenopleidingen en de hiervoor genoemde partijen, heeft het eerste concept van de eindtermen becommentarieerd. Na de verwerking van het commentaar werd een werkconferentie gehouden waaraan huisartsen uit alle geledingen deelnamen en waar de opgestelde eindtermen werden bediscussieerd.


Nadat het uit deze werkconferentie voortgekomen commentaar was verwerkt, werd de definitieve versie van de eindtermen opgesteld. Aangezien deze termen door de in de RHO vertegenwoordigde partijen in consensus zijn vastgesteld, zullen zij worden aangeboden aan het CHVG om in de regelgeving te worden ingebed. Dat gebeurt op 27 september.

Onderwijssituatie


Nu de eindtermen voor de huisartsenopleiding zijn beschreven en vastgesteld, zullen ze worden uitgewerkt in een raamcurriculum, aan de hand waarvan de afdelingen het afdelingscurriculum en de opleidingsprogramma’s voor de haio’s kunnen toetsen en actualiseren. Landelijk moet worden vastgesteld wat tot het kerncurriculum wordt gerekend en welke onderdelen naar keuze als ‘extra’ kunnen worden gevolgd. Door de invoering van de vrijstellingsregeling en de flexibilisering van de opleiding is er immers ruimte nodig voor de constructie van individuele leertrajecten. Tevens bestaat de mogelijkheid van intensivering en differentiatie op onderdelen.


Het feit dat over een onderdeel van de huisartsgeneeskunde eindtermen zijn geformuleerd, betekent niet automatisch dat dit in het theoretisch onderwijs op de universitaire afdeling huisartsenopleiding (de terugkomdag) aan de orde moet komen. Per onderwerp of per thema moet worden vastgesteld welke onderwijssituatie het geschiktst is om een bepaalde eindterm te bereiken. Dit betekent dat moet worden aangegeven wat het best kan worden geleerd op de terugkomdag, tijdens de stage, of door zelfstudie. Daaraan gekoppeld wordt het traject van toetsing en selectie vastgesteld. Over al deze zaken geven de eindtermen zelf geen uitsluitsel.

Uitdaging


Het vak van huisarts kan alleen blijven bestaan als de zittende huisartsen voldoende bereid zijn om nieuwe huisartsen op te leiden. Dit is des te belangrijker nu er een tekort aan huisartsen dreigt te ontstaan. Het beroep van huisarts moet in eerste instantie worden geleerd bij praktiserende huisartsen die bereid zijn als opleider te fungeren en die hun eigen praktijk als stagepraktijk ter beschikking willen stellen.


In het leerproces van de haio speelt de huisartsenopleider een  dominante rol: 80 procent van de opleidingstijd wordt doorgebracht in de stagepraktijk. Het theoretisch onderwijs op de universitaire afdeling Huisartsopleiding is met één dag per week louter voorwaardenscheppend en ondersteunend. De huisartsenopleider is door zijn voorbeeldfunctie zeer bepalend bij de vorming van de haio tot huisarts. In de meester-gezelverhouding kan de opleider laten zien hoe dit vak op een inspirerende en belonende manier kan worden uitgeoefend, terwijl hij door zijn didactische kwaliteiten het leerproces van de haio kan stimuleren en optimaliseren.


De eindtermen kunnen richtinggevend zijn bij de didactische sturing van de haio en ter toetsing dienen of het door de opleider gegeven voorbeeld blijft voldoen. Op deze manier kunnen de eindtermen een bron van inspiratie zijn voor de praktiserend huisarts die wil bijdragen aan de verdere ontwikkeling van ons beroep. <<

dr. L. van Berkestijn,


huisarts


dr. L. Wiegersma,


voormalig voorzitter Overleg Hoofden Huisartsopleiding


P. Giesen,


huisarts


leden Werkgroep Actualisering Eindtermen Huisartsopleiding


dr. W. Stalman,


voorzitter Raad voor de Huisartsopleiding

correspondentieadres: L.G.M. van Berkestijn, Universiteitsweg 100, 3584 CG  Utrecht, tel. 030 253 8202,


e-mail:

l.g.m.vanberkestijn@med.uu.nl


Literatuur


1. Grol R, Dubois V, Everwijn S, et al. De opzet van het curriculum voor de beroepsopleiding tot huisarts. Utrecht: SVUH, 1986.  2. Mäkel H, Barents CJ, Bruins CP et al. Basistakenpakket van de huisarts. Utrecht: LHV-Vademecum, 1988.  3. Rutten GEHM, Thomas S. NHG-Standaarden voor de huisarts. Utrecht: Bunge, 1993.  4. Thomas S, Geijer RMM, Laan JR van der, Wiersma Tj. NHG-Standaarden voor de huisarts II. Utrecht: Bunge, 1996.  5. Metz JCM, Pels Rijcken-van Erp Taalman Kip EH, Brand-Valkenburg BWM van den. Raamplan 1994 artsopleiding. Eindtermen van de artsopleiding. Nijmegen: Universitair publikatiebureau Katholieke Universiteit Nijmegen, 1994.  6. Schadé E, Sminia TD. Eindtermen voor de universitaire artsopleiding: ‘Raamplan 1994 artsopleiding’. Ned Tijdschr Geneeskd 1995; 139: 30-5.  7. Groot AD de. Hoe stelt men eindtermen op? Universiteit en Hogeschool 1973-1974; 20(5): 213-32.           8. Metz JCM, Scherpbier AJJA, Vleuten CPM van der. Medisch onderwijs in de praktijk. Assen: Van Gorcum, 1995: 8-9.


huisartsgeneeskunde nhg
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.