De dood als beste optie

In haar artikel ‘De dood als beste optie. Levensbeëindiging van een pasgeborene is soms morele plicht’ (MC 39/2003: 1471) bepleit dr. Van de Vathorst de mogelijkheid tot actieve levensbeëindiging ‘om het leven en lijden niet nodeloos te rekken’. Zij raakt hier aan een ethisch basisprincipe: niet doden, dat alle artsen aangaat, ook niet-ethici en niet-neonatologen.

Bij volwassenen maken velen een uitzondering als er sprake is van uitzichtloos lijden en de (wilsbekwame) patiënt om actieve levensbeëindiging vraagt. Het spreekt vanzelf dat je niet  in iemand anders zijn plaats kunt zeggen dat hij dood wil. Tot tweemaal toe noemt Van de Vathorst dat de ouders al afscheid hebben genomen van hun kind en dat het vreselijk is voor hen ‘als het kind maar niet doodgaat’. Het onmiskenbare lijden van de ouders en andere verzorgers zou echter ongemerkt invloed kunnen krijgen op hun beslissing het kind te doden, terwijl dit kind op dat moment nog uit een flesje drinkt en daarmee aangeeft te willen leven.

Wij mogen als artsen niemand doden die er niet zelf om kan vragen. Wel mogen wij in samenspraak met de ouders beslissen niet te behandelen, bijvoorbeeld als de behandeling zinloos is. Wij moeten ons inspannen het lijden van de pasgeborene te verlichten, zelfs als deze palliatieve behandeling het leven verkort. Voor mij is het wezenlijke verschil met opzettelijke levensbeëindiging dat in het eerste geval niet de dood, maar het verlichten van lijden de intentie is. Dat het leven soms onbarmhartig met ernstig lijden verbonden is, geeft niet het recht anderen te doden. Als de ouders en het ziekenhuis niet in staat zijn een niet-levensvatbare, lijdende pasgeborene tot zijn dood te verzorgen, is het niet een morele plicht het kind te doden, maar om voor het kind een terminaal zorghuis te zoeken.

Alkmaar, oktober 2003