Het grote lijden

Twee werelden

Het is al bijna negen jaar geleden dat een PSA-test duidelijk maakte dat ik mogelijk prostaatkanker had. Vervolgonderzoek liet zien dat het al te laat was voor een plaatselijke behandeling. De aanleiding voor de test was bescheiden geweest. Het plassen ging wat lastiger. Hevige drang en dan maar weinig kunnen produceren. En als ik dan toch bij een collega was kon ik ook eens informeren of het vaker voorkomt dat je geen zaad produceert bij het orgasme. Het waren verschijnselen waar heel goed mee te leven was.

Van de behandeling van mijn kanker heb ik de afgelopen jaren heel wat meer klachten gehad. Het heeft allereerst gezorgd voor een enorme deuk in mijn zelfvertrouwen. Sommige mensen zullen zeggen dat ik bescheidener ben geworden, maar zelf ervaar ik het toch als onaangenaam. Daarnaast heeft het gevolgen gehad voor mijn relatie. De rolverdeling werd ineens anders omdat ik door de hormonale therapie een ander mens werd. En verder was er het eindeloze wachten tot het moment dat ik resistent zou worden tegen mijn bicalutamide.

Ik probeerde er zo weinig mogelijk aan te denken, maar soms glipte het toch mijn werkgeheugen binnen zonder dat ik het uitgenodigd had. Hoe lang nog en wat dan? Ik neem aan dat het slikken van de medicijnen die mijn trouwe metgezel – mijn testosteron – onder curatele stelden, ervoor heeft gezorgd dat er al niet een paar jaar geleden een In Memoriam van me verscheen, want anders is het wel zuur te beseffen dat ik door de behandeling zwaarder gestraft ben dan door de kanker zelf.

Had ik nooit een PSA moeten ondergaan? Tenslotte is het niet voor niets dat in de Verenigde Staten deskundigen onlangs geadviseerd hebben om niet meer zonder aanleiding op PSA te testen. Ze hebben zich zelfs regelrecht tot de Amerikaanse mannen gericht met als opdracht ‘Just say no’ alsof het om een gevaarlijke drug gaat die een arts zijn patiënten opdringt. Bij mij was er echter een aanleiding, hoewel ik het zelf niet indrukwekkend vond.

Kanker is
een zenuwslopende geestelijke aandoening

Elk jaar extra was een jaar gewonnen, zo leek het, maar tegelijkertijd een jaar dichter bij waar ik nog niet wilde zijn. Bij ontdekking was ik al blij als ik kon geloven dat ik nog tien jaar zou leven, maar inmiddels ben ik net rupsje Nooitgenoeg.

Ik heb gehoord dat sommige mannen in hun huiskamer een grote grafiek hangen waarop het verloop van hun PSA te volgen is. Zoiets had ik niet nodig want ik had het goed in mijn hoofd. Het was stabiel en om de drie maanden rekende ik er weer een beetje op dat de bloeduitslag nog steeds ongeveer hetzelfde zou zijn. Tegelijkertijd wist ik dat er een moment zou komen… en ja hoor, vorige week was het bijna verdubbeld. Hoewel ik niet gelovig ben kwam de volgende zin in me op: ‘God beslist over ons lot, de dokter bepaalt de PSA en wij, wij kunnen niets anders dan hopen.’

Nu volgt er weer een veelheid aan onderzoeken die belangrijk zijn voor het vervolgtraject. Nog meer wachten en hopen. Vooral de uitkomst van de scan heeft betekenis, maar daar kun je niet zo snel terecht. Ik ben al een week verder en weet nog niet wanneer ik in de machine mag. Zelf lukt het me nog wel enigszins lacherig te doen over die onmacht van een zorgstelsel dat mensen martelt door ze niet snel wat duidelijkheid te bieden, maar voor mijn geliefden is het zwaar.

Naarmate mijn ‘lijden’ langer duurt, begrijp ik steeds beter dat het niet om een lichamelijk
euvel gaat, maar dat kanker een zenuwslopende geestelijke aandoening is.

Ivan Wolffers is arts, wetenschapper en schrijver

Klik hier voor alle bijdragen van de column Twee werelden.