Morfine - Bert Keizer
4 reactiesOnlangs werd ik gebeld door een vriendin wier verwarde en nauwelijks nog aanspreekbare moeder ergens op de Veluwe trachtte het tijdelijke voor het eeuwige te verwisselen. Ik zeg ‘trachtte’, want ze werd flink gedwarsboomd in haar pogingen door een Bijbels geïnspireerde collega die niet van plan was het de stervende makkelijk te maken.
Het ging om een 93-jarige vrouw bij wie het noodlot, na een lang en moedig gedragen leven, op het punt stond alle zwarigheid definitief van haar schouders te nemen. Ik lijk wel geniaal, want als mijn vriendin mij op dinsdagavond om 11 uur belt over haar vergeefse pogingen de arts van zinloze initiatieven te weerhouden – antibiotica, vernevelen, prednison, furosemide – dan weet ik door de telefoon heen al dat haar moeder hier niet meer uit gaat komen. Hoe kom ik zo slim?
U gelooft niet in mijn helderziendheid? Ik ook niet, dus richten we onze blik op de beslagen brillenglazen van de daar heersende collega. Er zijn twee redenen waarom artsen in het zicht van de dood nog een hoop handelingen verrichten waarvan ze mogelijk wel weten, maar niet willen toegeven, dat dergelijk gedoe in die laatste dagen allemaal Dr. Vogel is.
De eerste is hun onjuiste idee over wat we nog kunnen bewerkstelligen in het lichaam van stervenden. Ook als de Dood in onmiskenbare gestalte aan het voeteneind staat, denken ze dat ze hem op de loop krijgen met pufjes, amoxicilline, prednison of lasix. Vooral jonge artsen hebben het hier moeilijk mee. Als alles goed gaat leren ze dit snel af en schakelen ze in dergelijke situaties hoe langer hoe makkelijker over op adequate palliatie.
Wij leven immers niet
voor de lol
De tweede reden is angst. Je bent bang een dood te veroorzaken. Dat lijkt voor beginners net zo erg als regelen dat iemand uit een raam valt. Zoiets doe je niet. Deze angst raak je moeilijker kwijt, maar het helpt als je beseft dat er aan het einde van elk leven gestorven moet worden. Er is één angst in deze angstenwinkel die het moeilijkst uitdooft: de vrees voor de mogelijkheid dat God jou straks te grazen neemt als iemand nu door jouw toedoen eerder overlijdt dan ze gedaan zou hebben als jij je er niet mee had bemoeid.
Deze angst lees je af uit de zogeheten protestantse morfinedosering in de palliatieve fase: 4x5mg per etmaal – soms tref je een waaghals die er 6x5mg tegenaan gooit. Een dergelijke dosering betekent dat er nog altijd ruimte wordt gelaten om een beetje te lijden. Wij leven immers niet voor de lol.
Dit contrasteert sterk met de katholieke dosering: 6x10mg per 24 uur, liefst met 6x10mg dormicum erbij, medicatie waaronder het nog een hele klus wordt om te lijden, mocht je dat willen. Ik kan u verzekeren, op grond van zeer betrouwbare bron, dat deze dosering ook in godloze kringen gebruikelijk is.
Goede palliatieve zorg is onmogelijk als je niet met een zekere koelbloedigheid de mogelijkheid van levensverkorting onder ogen ziet. Ik zeg koelbloedigheid, niet onverschilligheid.
Ten slotte, mocht ik ooit in uw handen vallen, doe dan alstublieft niet benauwd met opiaten, ik verzeker u van eeuwige erkentelijkheid voor de dagen of uren die u mij daarmee bespaart.
Bert Keizer is specialist ouderengeneeskunde
Paul Lieverse, anesthesioloog-pijnspecialist, bestuurslid CMF Nederland, Rotterdam en Willem Lock
Omdat we collega Bert Keizer van andere gelegenheden kennen als een integere dokter en oorspronkelijk denker zijn we verrast door deze column. We menen dat zijn aversie tegen (protestantse) christenen hem hindert in het bereiken van zijn doel: een pl...eidooi voor scholing in een passend gebruik van palliatieve maatregelen bij lijdende medemensen. Dit doel ondersteunen wij van harte. We zijn daarom teleurgesteld dat deze column dit gedeelde doel tegenwerkt.
A.G. den Hartog
Huisarts, SLIEDRECHT
Ik sluit mij aan bij collega Bruijn uit Streefkerk.
Echter is mijn ervaring dat met een goede afstemming met de familie wel degelijk goede palliatieve zorg met medicatie kan worden gegeven in de 'bevindelijk gereformeerde' populatie. Echter is hierin... de communicatie met familie en patient van essentieel belang. De beeldvorming rondom het sterven wordt voornamelijk vanuit de levensbeschouwing bepaald. Hierin ontbreekt vaak het anticiperende gesprek met de dokter. Als protestant-christelijke huisarts maak ik me sterk voor openheid en duidelijkheid over palliatieve zorg.
Hiermee hoop ik een bijdrage te kunnen leveren om voorbeelden, als collega Keizer schetst, te kunnen voorkomen.
R.A.F. de Lind Van Wijngaarden
Anesthesioloog, WASSENAAR
In mijn omgeving krijgen steeds meer personen zowel actieve euthanasie (= gegarandeerd overlijden binnen 5 minuten)als morfine in een hogere dosering toegediend. Bij het laatste staat vermindering van het lijden op de voorgrond met de wetenschap dat ...de patient zijn leven bekort wordt. Godsdienst speelt daar nauwelijks meer een rol, maar ik woon niet in de Bible Belt en niet in een streng katholieke regio.
Bart Bruijn
Huisarts, STREEFKERK
Leuk stuk en goede observatie.
Het omgekeerde geldt echter ook. Ik werk in een Bevindelijk Gereformeerde streek en de angst voor morfine, om wat voor reden of door wat voor oorzaak dan ook, is bij patienten minstens even groot als dat u bij een col...lega beschrijft. Vaak moet ik toch heel wat praten alvorens adekwate pijnstilling wordt geaccepteerd. Merkwaardigerwijs is het ook vaak de familie die het moeilijk heeft met de morfinomimetica, hoezeer ze het lijden van hun geliefde ook verafschuwen, mogelijk om bovenbeschreven redenen. Vaak is er een moeizame discrepantie tussen het voortdurend om hulp roepen en de weerstand om de oplossing te aanvaarden.
Toch is men vaak opgelucht als duidelijk is, hoezeer adekwate medicatie de kwaliteit van afscheid nemen kan verhogen.