Blogs & columns
Column

Zombies - Luc Bonneux

1 reactie

Epidemiologische bewijsvoering is het invullen van een sudoku. Bij een sudoku moet je vierkanten, rijen en kolommen aanvullen tot ze alle de cijfers 1 tot en met 9 eenmaal bevatten. In epidemiologie zijn deze vierkanten, rijen en kolommen de theorie, de evidence en de dagelijkse praktijk. Slechts als alles is ingevuld en klopt, is de bewijsvoering af. De epidemiologische sudoku over borstkankerscreening is af. Bij mammografische ontdekking bestaat een tumor uit 108 cellen. De tijdsduur tussen mammografische en klinische detectie is kort. Tenzij tumoren gehoorzaam wachten met uitzaaien tot de mammobiel is gepasseerd, kan de effectiviteit van borstkankerscreening niet hoog zijn. De evidence wordt geleverd door meta-analyses (Cochrane-database) of vergelijkingen tussen buurlanden die laat en weinig screenen met landen die vroeg en veel screenen. De daling van de borstkankersterfte is daar 15 procent. Het sluitstuk zijn de sterftecijfers. Als je het borstkankersterfte-cijfer van 1989-’91 extrapoleert dan zouden in 2009-’11 2650 vrouwen tussen de 55 en 85 jaar sterven aan borstkanker. Het zijn er 2021, ofwel 629 (24%) minder dan verwacht.

Elders, in een wetenschappelijk artikel, berekenden auteurs van de Nederlandse screeningindustrie dat in Nederland de helft van de daling van de borstkankersterfte is te verklaren door verbeterde behandeling en de helft door screening. Dat zijn 315 (12%) door screening voorkomen borstkankerdoden (15% als je rekening houdt met 20% non-compliance). Bingo. Deze daling is consistent met de beschikbare evidence. Er worden daarvoor jaarlijks 910.000 mammografieën uitgevoerd, ongeveer 3000 mammografieën per voorkomen sterfgeval. Elders kan je berekenen dat er per 1000 mammografieën één borstkanker-diagnose wordt gesteld waarvan de vrouw nooit zou hebben geweten. Dat is betrouwbare kennis, gedragen door theorie, evidence en data. Een risico lager dan één per duizend is klein: dat is heldere informatie voor vrouwen die nadenken welk risico ze willen nemen of niet.

Dezelfde auteurs van de Nederlandse screeningindustrie, die voor wetenschappelijke doeleinden hebben berekend dat borstkankerscreening in Nederland jaarlijks 315 vrouwen redt van een overlijden door borstkanker, berekenen voor beleids-makers en publiek dat jaarlijks 775 vrouwen worden gered door borstkankerscreening. Dat is geen klein verschil. Ieder jaar worden 460 vrouwen gered terwijl ze nooit in de sterftestatistieken voorkwamen. Het kan niet anders of dat zijn ondoden: zombies. Vrees niet: deze ondoden bestaan niet echt. Ze ontstaan door belachelijke overschattingen van de effectiviteit van borstkankerscreening. In de sudoku van de screeningindustrie kloppen de cijfers nergens. De evidence van de betere gerandomiseerde studies wordt bot genegeerd, de sterftecijfers worden gewoon verzwegen. En dat alles wordt gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Ooit was dat een fatsoenlijk tijdschrift. Peer leaders horen beter te weten.

Over weinig medische activiteiten is zoveel en zo goed voor-gestelde evidence beschikbaar als over borstkankerscreening. Over geen activiteit is deze evidence zo in tegenspraak met de voorstelling van zaken. Bij de voorstellingen tot bezuinigingen in de gezondheidszorg wordt vaak preventie opgevoerd. Dat klopt. De preventie van dure en schadelijke preventie zou veel opbrengen. Maar wat baten kaars en bril, als de uil verdienen wil?

Luc Bonneux, is arts en epidemioloog. Hij werkt momenteel in een verpleeghuis.

borstkanker borstkankerscreening
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • M. Vasbinder

    médico familiar y comunitario, 03725 TEULADA ALIC Spain

    Luc, bedankt voor je altijd zeer positieve bijdragen.
    Het eeuwige probleem is, dat onderzoekers vaak voor het onderzoek het resultaat al kennen. Bovendien praten we hier over een miljarden-business en die laat men zich niet zo makkelijk afpakken. In ...de geneeskunde doen we heel veel zaken die meer schade berokkenen dan goed doen. Dat krijg je als politiek, verzekeringen en andere incompetenten en financieel belanghebbenden zich met de geneeskunde bemoeien.
    Geneeskunst is allang een vergeten talent geworden. Daarvoor hebben we nu evidence-biased medicine (nee, geen typefout) voor in de plaats gekregen. Hoe lang moet dit nog zo doorgaan?

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.