Verklein de pijn

Margriet Sitskoorn omschrijft in haar nieuwe, populaire wetenschapsboekje Ik wil iets van jou, jij wilt iets van mij een intrigerend onderzoek uit Oxford. Onderwerp van studie was een nieuwe, unieke manier van pijnbestrijding. Van nu af aan geen paracetamol, NSAID’s of opiaten meer, maar iets veel patiëntvriendelijkers: een verkleinglas.

Ik zocht het artikel er eens bij, om uit te pluizen waar dit bijzondere voorstel precies op was gebaseerd. Het bleek te gaan om het in Molecular Biology gepubliceerde artikel Visual distortion of a limb modulates the pain and swelling evoked by movement. Voor dit onderzoek werden tien rechtshandige deelnemers, bekend met klachten van eenzijdige chronische pijn en dysfunctie van de hand, gevraagd deze pijn met een serie handbewegingen te provoceren. Hierbij waren er vier te doorlopen condities. Een waarbij na provocatie door een vergrotend binoculair naar de hand gekeken moest worden, een tweede waarbij door een verkleinend binoculair werd gekeken, een blanco groep (kijken door een binoculair zonder versterking) en een controlegroep (kijken zonder binoculair). Pijnscores (VAS) en zwelling (vingeromtrek in vergelijking met de andere hand) waren de twee uitkomstmaten.

Zoals verwacht namen de pijn en zwelling in alle vier de condities steeds toe na provocatie. In de vergrootglasconditie vielen beiden uitkomstmaten echter significant hoger uit. Nog opmerkelijker was dat het tegenovergestelde effect ook optrad; de proefpersonen die hun pijnlijke hand door het verkleinglas bekeken, hadden significant minder pijn én zwelling in vergelijking met de drie andere condities. Manipulatie van de waarneming had dus zowel invloed op de ervaring als de daadwerkelijke somatiek.

Het laat mooi zien hoe pijnregistratie en -beleving niet alleen een nociceptief bottom-up proces is. Blijkbaar heeft input uit andere informatiestromen, in dit geval visuele input, ook invloed op het netwerk van hersengebieden die pijn reguleren.

Wat ik, los van het fascinerende resultaat, aangenaam vind aan dit soort onderzoek, is dat het de patiënt op een bijzondere manier bij de eigen behandeling betrekt. Het draagt bij aan de autonomie als je door je eigen waarneming te veranderen, direct invloed kan uitoefenen op lichamelijke problemen. Daarin schuilt minder het gevaar van passiviteit die je nog wel eens ziet bij bijvoorbeeld een puur medicamenteuze behandeling. Ik heb pijn, en het is aan de dokter om dat op te lossen.

Niet dat je zo’n probleem nou in een keer oplost met een verkleinglas, maar de zelfgenezende insteek spreekt me in ieder geval aan. Sitskoorns voorstel om voortaan een verkleinglas in de standaarduitrusting van elke EHBO-doos te laten opnemen, is dan misschien wat overdreven, het lijkt me zeker geen slecht idee deze bevindingen verder onder de te loep te nemen.

Daniël Hus

Daniël Hus (pseudoniem) is dit jaar afgestudeerd en oriënteert zich op de mogelijkheden voor zijn vervolgopleiding. Zijn interesses gaan uit naar de wisselwerking tussen lichaam en geest en het grensvlak van wetenschap en praktijk.