Denker - Bert Keizer

René Gude torst op dit ogenblik de titel Denker des Vaderlands. Wij kennen elkaar al jaren en we hebben recentelijk getracht iets zinnigs te zeggen over de interactie tussen arts en patiënt. Voor hem is dit geen academische exercitie. Hij lijdt sinds 2007 aan een osteosarcoom en heeft, naast een been, vele andere dingen ingeleverd om de maligniteit op afstand te houden. Ja, hij weet dat het een rit naar Omsk is, om in Drs. P.-jargon te spreken.

Zijn oordeel over de zorg die hem tot nu toeviel is eenduidig: een 8! Maar het kan een 9 worden als we de ontmoeting tussen arts en patiënt kunnen verbeteren. Is het mogelijk om medische kennis een zachte landing te doen maken in de patiënt? Veel medische informatie valt nu als een baksteen in je puddinkje.

Kan de arts het feit dat hij vrijwel nooit volledige zekerheid heeft over fundament en gevolgen van zijn handelen, delen met de patiënt? Is er geen subtieler gesprek mogelijk dan: u hebt A en daar gaan we B tegen doen?

Eigenlijk zou de arts moeten zeggen: u neemt deel aan een onderzoek dat al zo’n 150 jaar loopt. Wij vinden immers dat ons vak ergens rond 1850 een redelijke voet aan de grond kreeg. Uit dit onderzoek is een wolk aan medische informatie vergaard. Wij gaan u inpassen in deze ‘wolk’ en het is daarbij niet goed voorspelbaar hoe het u verder zal vergaan. Dat gaan we samen ontdekken met het verstrijken van de tijd. Overigens bent u niet alleen op bezoek in deze wolk, u laat er ook iets achter doordat uw arts iets opsteekt van uw geval.

Zou je als patiënt minder angstig zijn als het je zo gezegd wordt? Sta je bij een dergelijke uiteenzetting ineens naast de arts in plaats van onder? Wat betekent ‘samen’ in de frase ‘dat gaan we “samen” ontdekken’? Als patiënt wil je maar één ding weten: wat zijn mijn kansen? In welke zin gaan we ‘samen’ ontdekken dat één van ons mogelijk voor de bijl gaat? Hoe moet je leven met percentages? Als uit de wolk blijkt: over vijf jaar leven er nog drie van deze dertig patiënten, hoe kun je deze kennis symmetrisch deponeren in arts en patiënt? Dat lijkt onmogelijk. Want voor de arts maakt het minder uit welke drie van de dertig het redden. Maar als je dit percentage als patiënt te horen krijgt dan word je meegenomen in die ’wolk’ waar het ijzig is. De filosofische opdracht is: wat moet je, wat kun je doen met het niet-weten dat geneeskunde kenmerkt? Deze opdracht is een probleem voor de arts, maar een hel voor de patiënt. Dat verschil zal niet verdwijnen, maar volgens de Denker des Vaderlands veroorzaakt het veel meer leed dan nodig is. We gaan binnenkort weer bij elkaar zitten.

Bert Keizer, specialist ouderengeneeskunde