Blogs & columns
Column

Een AED op iedere plee - Luc Bonneux

11 reacties

Een automatische externe defibrillator (AED) leest het hartritme van een slachtoffer van een hartstilstand, en geeft volautomatisch wanneer nodig een stroomstoot om een ventrikelfibrillatie te beëindigen. De invoering van AED’s gebeurt op de gebruikelijke preventieve wijze: door de gezonde burger een rad voor de ogen te draaien. De voordelen worden schandelijk overdreven, nadelen worden niet geteld, over kosten geen woord.

Volgens de cijfers krijgen 15.000 Nederlanders jaarlijks een hartstilstand. Na een hartstilstand sterft 90 procent. In welke registratie zijn die vele lijken verborgen? Er waren in Nederland in 2012 in het totaal 8500 doden door enig infarct of hartstilstand – alle leeftijden, alle burgers, alle infarcten en alle hartstilstanden. Er wordt, deels uit onkunde, deels met opzet, verwarring geschapen over wat een hartstilstand is. Er overleden in 2012 141.000 Nederlanders: bij 141.000 Nederlanders stond het hart stil. Als dat in het ziekenhuis gebeurt, rukken de met defibrillatoren gewapende troepen uit. Met wat geluk kan je zo wel enige hartstilstanden behandelen vooraleer je de patiënt overdraagt aan de begrafenisondernemer.

Het enig nuttige doelwit van de AED is de ventrikelfibrillatie bij een verder nog gezond hart, veroorzaakt door een infarct of een aangeboren hartgebrek. De relevante noemer is dus het aantal ‘shockable’ ritmestoornissen buitenshuis en buiten het ziekenhuis. 80 procent van de hartstilstanden gebeurt thuis, 70 tot 80 procent is niet shockable. Volgens de statistieken van de American Heart Association worden er in Nederland ongeveer 1000 shockable gebeurtenissen per jaar verwacht. Daarbij gaat het in twee derde van de gevallen om mensen boven de 75 jaar. Van officieel 15.000 hartstilstanden naar maximaal 400 shockable hartstilstanden bij niet te oude, niet opgenomen mensen buitenshuis: het is een beschamende afgang.

Volgens dezelfde schriftgeleerden kunnen jaarlijks wel 1000 levens worden gered door AED’s. Dat cijfer is vermoedelijk het totale aantal shockable gebeurtenissen (de 1000 van hierboven). Community intervention studies die groepen getrainde helpers met en zonder AED vergelijken tonen een toename van de overlevingskans (tot ontslag uit ziekenhuis) met 10 procent: dat zijn er 40 tot 100 (als je ook de eeuweling schokt). Praktisch durven echter maar weinig leken een AED ook echt gebruiken.

Er zijn investeringskosten en onderhoudskosten. In ouder onderzoek bleek 55 procent van de geïnstalleerde AED’s niet meer te werken. De bestaande AED-toestellen werden zeer vaak teruggeroepen wegens fabricagefouten. In een enkele US-databank zaten 1150 cases waar de AED faalde en de patiënt overleed. Bedenk het: je zit bij een blauwer wordende patiënt, je krijgt het toestel met geen mogelijkheid aan de praat, de patiënt sterft. De FDA heeft de AED voorlopig goedgekeurd, ondanks hallucinante cijfers over falende toestellen, onder voorbehoud van verdere verbeteringen. Een werkende AED is kosteneffectief, op plaatsen waar (zeer) veel mensen aanwezig zijn en waar de auteurs voldoende aantallen gevleide aannames maken. Het programma van de
Nederlandse Hartstichting om van Nederland een ‘zesminutenzone’ te maken, met voor iedereen een AED binnen de zes minuten bereikbaar, is dus op nationale schaal weggesmeten geld.

Dit is een mogelijke keuze: maak van heel Nederland een zesminutenzone of investeer eenzelfde hoeveelheid geld in meer ‘nachtzusters’ om demente bejaarden ’s nachts bij te staan. Toegegeven, over dat laatste kun je geen heroïsch televisieprogramma maken en de kosteneffectiviteit ligt ook lastig.

Luc Bonneux, is arts en epidemioloog. Hij werkt momenteel in een verpleeghuis.

<b>PDF van deze column</b>
ouderen
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Dr. Michael Kuiper

    neuroloog-intensivist, Medisch centrum Leeuwarden,

    ‘Dood is niet de vijand, maar heeft soms hulp nodig bij timing’ Peter Safar

    Eigenlijk lees ik uw column in MC altijd met veel plezier, en meestal ook met een glimlach van instemming. Nu ben ik in verwarring. Want wat is nou de bedoeling van uw stukj...e ‘Een AED op iedere plee’ in MC van 17 juli?
    U schrijft dat 90% van de gereanimeerden overlijdt. Dat was 20 jaar geleden zo. De meest recente gegevens tonen een overleving van 24% en deze mensen zijn daarna voor de overgrote meerderheid in goede lichamelijke en geestelijke conditie.
    Volgens u zouden er maar 1000 schokbare ritmes per jaar worden verwacht. U citeert de American Heart Association (?); het zou ‘in twee derde van de gevallen om mensen van boven de 75 jaar’ gaan. Dit is in ons land geheel anders. Hier is de gemiddelde leeftijd van de mensen met een plotse hartstilstand 65 jaar. Daarvan zijn er 6800 tot 8500 per jaar en blijkt 40% schokbaar te zijn.
    Na deze misinformatie gaat u speculeren. ‘Praktisch durven maar weinig leken een AED ook echt te gebruiken’. Waar baseert u dat op? Op uw eigen angst? De waarheid is dat de AED juist de drempel om te reanimeren verlaagt, omdat de AED’s de (leek)hulpverlener door het reanimatieproces loodsen. In Nederland begint in 7 van de 10 gevallen een omstander met reanimatie.
    En daarna gaat u nota bene klagen dat de AED’s het vaak niet doen. Ze zijn zinloos, en zouden niet gebruikt moeten worden, niemand durft ze zelfs te gebruiken, en daarbij doen ze het ook nog eens niet! Maar ook dat is onzin: er zijn minder dan 25 meldingen van niet werkende AED’s per jaar in Nederland.
    En nee, ik heb geen belang bij de verkoop van AED’s.

  • Jos Rensing

    Huisarts, den Haag

    Koster zegt: " In onze Nederlandse registratie van reanimatie in Noord-Holland (Arrest) is de incidentie van alarmering van een ambulance voor een hartstilstand 60/100.000 inwoners en van gestarte of voortgezette reanimaties 48/100.000 inwoners. Ext...rapolerend naar heel Nederland zijn dat per jaar iets meer dan 8000 mensen."....."Het percentage schokbare hartritmes is daarbij ca 70% als echte oorzaak van de collaps".

    Waar kan ik de onderbouwing van deze cijfers vinden, met name van die 70%?

  • Bonneux

    Verpleeghuisarts

    Doden moet je toch ergens terugvinden in de sterfteregistratie – ik heb naar meer sterfte-oorzaken gekeken. Van 15.000 doden door hartstilstand naar 4.000 potentiële plotse hartdoden (geloofwaardig) is inderdaad beschamend, als je de juiste gegevens... hebt. De snelle toename van de overleving na acute incidenten de laatste decennia zie je ook elders (bvb ongevallen) en is toegeschreven aan meer factoren, waaronder vooral de toenemende beschikbaarheid van de mobiele telefoon: een alternatieve strategie is snelle beschikbaarheid van professionele hulp. Bij hoeveel Nederlanders werd ooit een AED gebruikt door omstaanders? Dat is een bescheiden cijfertje. Ik heb geen problemen met AED die een voldoende hoge kans op gebruik hebben, bvb in handen van getraind hulppersoneel.

    De studie van Van Alem (Circulation. 2004; 110: 1967-1973) is geen kosten-effectiviteitsstudie van AED – Koster was co-auteur. De studie van Berdowski (Resuscitation 2010; 81: 962–967) is evenmin een kosten-effectiviteitstudie van AED. Van Alem en Berdowski vergelijken kosten bij bestaand gebruik van AED. Een functionerende AED (hierover nog steeds geen cijfer) is kosten-effectief bij correct gebruik. De kritieke parameter is echter DE KANS dat die AED ook ooit wordt gebruikt. Als die kans te laag is, is dit weggegooid geld. Hoe goed dit toestel ook is.

  • R.W. Koster

    Cardioloog, AMSTERDAM Nederland

    Beste Luc,
    je wil de thee overslaan maar op cijfers in gaan, dat doe ik hierbij. Als eerste krijgen veel mensen met een hartinfarct geen hartstilstand. Daarom kan je sterfte aan hartinfarct en andere hartziekten niet naast sterfte aan hartstilstand p...laatsen en je dan verbazen dat het niet klopt. De CBS registratie is niet eenduidig, maar dat moet je meer behoedzaam maken met getallen. En het is onzinnig om “hartstilstand” bij reanimatie gelijk te stellen aan alle overlijden in Nederland.
    Het is waar: het gaat bij de AED om een schokbaar hartritme. Maar even verderop ga je weer de mist in. In onze Nederlandse registratie van reanimatie in Noord-Holland (Arrest) is de incidentie van alarmering van een ambulance voor een hartstilstand 60/100.000 inwoners en van gestarte of voortgezette reanimaties 48/100.000 inwoners. Extrapolerend naar heel Nederland zijn dat per jaar iets meer dan 8000 mensen. Het percentage schokbare hartritmes is daarbij ca 70% als echte oorzaak van de collaps. Als je niets doet en wacht op een ambulance daalt dat percentage snel. Gelukkig doen steeds meer Nederlanders wel wat en beginnen met reanimatie en laten een AED halen. Dan is het percentage schokbaar ritme bij aankomst van AED of ambulance nog steeds ca 50% en dus niet 20-30%. En twee-derde van de mensen is jonger dan 75 jaar. Als je alles uitrekent zijn er per jaar 2700 mensen met een schokbaar hartritme jonger dan 75 jaar en 1300 ouder. Het zijn dus niet 400 maar 4000 mensen buiten het ziekenhuis per jaar met een schokbaar hartritme. Voor wie is het nu een beschamende afgang?
    Als heel Nederland een 6-minuten zone was, zou de overleving bij schokbaar ritme stijgen tot ca 50%. Het was 14% in 1995 en 41% in 2012. Die stijging is vrijwel geheel voor rekening van toegenomen gebruik van de AED. Ja, er kunnen dus wel degelijk jaarlijks ca 1000 levens extra worden gered door de AED. En de kosten-effectiviteit is berekend voor Nederland in studies van van Alem in 2004 en Berdowski in 2010.

  • Bonneux

    Arts, epidemioloog n.p.

    In plaats van mij op de thee uit te nodigen, om mij kond te doen van hun ongetwijfeld diepe inzichten over reanimatie, zouden de Hartstichting en Gorgels beter ingaan op de cijfers. Ten eerste: in het licht van 8500 aangegeven sterfgevallen door coro...naire hartziekten en hartstilstand, waarvan 2/3 boven de 75 jaar, zijn de ‘schattingen’ van jaarlijks 15000 plotse (hart)doden en 1000 door AED voorkoombare sterfgevallen volkomen ongeloofwaardig. Ik heb het rapport gelezen, en de referenties opgezocht. Het betreft de incidentie van ambulanceritten met reanimatie –de noemer is dan 141000 overleden Nederlanders. Hun hart stond heus stil. Ten tweede: de ECD toestellen zijn feilbaar – ik verwijs naar een review uit 2013 van de FDA. Ik zou een steekproef van door een onafhankelijke organisatie geteste toestellen willen zien. Ten derde: dit is nooit kosten-effectief buiten plaatsen waar veel mensen komen. Dit is, met andere woorden, geld dat beter elders wordt besteed.

  • Ton Gorgels

    cardioloog, Maastricht

    Dankzij de toename van reanimatievaardigheden van burgers en de komst van de AED is de overlevingskans bij plotselinge hartstilstand buiten het ziekenhuis belangrijk verbeterd. Dit geldt vooral voor Nederland waar veel aandacht voor dit belangrijke v...olksgezondheidsprobleem is. Hierdoor kunnen velen die anders onverwacht en voortijdig overleden zouden zijn, nog vele gezonde levensjaren tegemoet zien. Het betoog van coll. Bonneux onderstreept weer eens hoeveel verwarring er nog steeds op dit gebied heerst. Ik zou hem dan ook graag uitnodigen eens van gedachten te wisselen, niet alleen met deskundigen op dit gebied, maar vooral ook met de talrijke personen die een hartstilstand dankzij een adequate reanimatie gezond overleefd hebben.

  • A.M. Bruce

    huisarts, AMSTERDAM Nederland

    Mijn patienten in een achterstandswijk nemen antihypertensiva niet in omdat het geld er niet is en de (verhoogde) premie niet betaald kan worden, maar voor een 97 jarige rukt de hele team uit. Net op tijd niet gereanimeerd, iom HAP en familie. Waar i...n het traject investeren wij in het hart?

  • Annemieke Herberigs

    persvoorlichter, Den Haag nl

    Jammer en onnodig dat hier een verkeerd beeld wordt neergezet van reanimeren en de gevolgen daarvan. Voor actuele cijfers over de situatie in Nederland, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, verwijzen wij naar de cijferboeken en overige informatie... over dit onderwerp op de website van de Hartstichting. Uiteraard is de heer Bonneux van harte welkom om met ons over dit thema van gedachten te wisselen.

  • Jos Rensing

    huisarts, den Haag

    Het verbaast mij dat er nauwelijks reacties zijn gekomen op het artikel in NTvG dd 14/12/13 waarin verslag werd gedaan van een groot onderzoek in Zweden, Verenigd Koninkrijk en Nederland waarin werd gekeken of er verschil in overlevingskans kon worde...n aangetoond tussen patiënten met een hartstilstand die mechanisch(LUCAS)dan wel handmatig werden hart gemasseerd. Dat verschil bleek er niet te zijn. Toch worden in Nederland alle ambulances met dat LUCAS systeem uitgerust a raison van meer dan 20.000 Euro per systeem.
    Overigens liet datzelfde onderzoek een overlevingskans van minder dan 7 % 6 maanden na een reanimatie al dan niet mbv een AED zien.
    Nederland overspoelen met al dan niet werkzame AED´s zal in dat cijfer geen verbetering van betekenis brengen omdat de meeste harten die stilstaan daar een goede reden voor hebben.

  • A.J.R. van der Leij

    huisarts, DEN DOLDER Nederland

    Mij lijkt het nuttiger als onze minister de pro-rook lobby nu eens echt gaat aan pakken, scheelt veel meer morbiditeit en mortaliteit.

  • Bas Spol

    huisarts n.p, Amsterdam

    Ik heb een niet-reanimeren badge om,maar ik heb weinig fiducie dat mij dat gaat helpen als ik in het openbaar ter aarde stort,doorgesnoven hulpverleners met reddersfantasieen zullen zich op mij storten en die laten zich dit pretje niet afnemen. gerea...nimeerd zal ik worden,gekoeld op de IC(ook al een onbewezen therapie,maar we blijven het lekker doen) om vervolgens in een verpleeghuis gedropt te worden.Hartstichting bedankt!

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.