Gewoon doodgaan - Bert Keizer

In Medisch Contact van 9 oktober maakt Cees Renckens zich boos over het ridderen van een homeopathisch georiënteerde collega (MC 41/2014: 1994). Renckens gaat helaas niet in op de mogelijkheid dat een dergelijke accolade juist heel goed past bij de homeopathie, daar beide initiatieven geworteld zijn in een wereldbeschouwing die eigenlijk passé is. Ik zou zeggen: als je toch aan het opruimen bent, gooi dan met de homeopathie meteen ook die ridderordes het raam uit. Maar een mens moet niet te veel eisen.

Ik zei ‘eigenlijk passé’ en de ellende zit ’m in dat ‘eigenlijk’, waarin enige aarzeling is vervat. Dat sommige alternatieven geridderd worden is wellicht een misstand, maar daarmee is hun nog immer voortdurende aanwezigheid niet verklaard. Ik denk dat de alternatieven nog altijd gehoor vinden omdat je ze zo makkelijk kunt snappen. Voor begrippen als balans, energie, kristal, zuiver, natuurlijk, spiritueel, evenwicht, karma, golven, kruiden, kosmos of heling bestaat veel meer ruimte in de meeste harten dan voor positronemissie, mitochondriaal, demyelinisatie, aerobacter, retroperitoneaal, dermatomycose, ischemie, transdermaal of periventriculair. Het eerste rijtje biedt meubels waar je in kunt gaan zitten of desnoods op kunt ronddrijven. Het tweede rijtje bestaat uit ondoorgrondelijke stalen insecten die op kwaadaardige wijze om je heen zoemen. Medisch jargon beschrijft een ziekte als een biochemische gebeurtenis. Maar de moleculen die wij herschikken sterven niet, dat doet de mens die niet moleculair is. Te veel van onze aandacht gaat uit naar de moleculen in de vorm van het tumorgenoom, om het toe te dienen gif daarop af te stemmen. We komen nog nauwelijks toe aan hand vasthouden. De alternatieven wel, althans dat hoopt de klant.

Maar wacht eens even. Het kan ook anders. Wij zijn op dit moment in ons land enigszins getuige van twee zeg maar volstrekt seculiere sterfbedden, waarin een leven op indrukwekkende wijze wordt afgerond zonder zuivere kosmische energieën. Pieter Steinz doet in NRC elke week aan gewoon doodgaan. Hij omringt zich met vrouw en kinderen en vrienden, en met de boeken waarvoor hij altijd zoveel liefde heeft gevoeld. Elke week herleest hij een boek, maar nu als ALS-patiënt.

René Gude, Denker des Vaderlands, is bezig aan een vergelijkbaar sterfbed, in het kader van een gemetastaseerd osteosarcoom. Vergelijkbaar in die zin dat beide mannen zich op stijlvolle wijze neerleggen bij hun sterfelijkheid. Steinz door de feiten van zijn ziekte zo kalm mogelijk tot zich te nemen en door literair vanuit een geheel nieuw perspectief te grasduinen. Gude door zijn persoonlijke weerbaarheid filosofisch (en humoristisch) te onderbouwen. Uit geen van beiden klinkt de vraag: waar heb ik dit aan verdiend? Of: hoe ontkom ik hieraan? Ik kan niet zeggen dat ik mij warm aan hun sterven, want ik blijf het verkeerd vinden dat ze zo jong dood moeten. Maar ik voel bewondering, gemengd met enige huiver. Want zou ik het ook zo kunnen?

Bert Keizer