Collega? - Bert Keizer
4 reactiesMijn allereerste column voor Medisch Contact had ook deze titel. Mijn vraag toen was wat je moet doen als je als arts betrokken raakt bij een dierbare die ziek is. Het gaat in ons vak nogal eens om machtsuitoefening, al wordt dat graag verzwegen. En ik teken hierbij aan dat er juist op die plekken waar iedereen erover zwijgt het allerberoerdst met macht wordt omgegaan. De katholieke kerk is een overtuigend voorbeeld, maar niet uniek natuurlijk; in geneeskunde kunnen we er ook wat van. Mensen denken bij macht altijd aan Hitler maar je mag ook aan Jezus denken, ja die deed ook in macht.
Zelfopoffering leidt tot aanbidding, het recept is welhaast bedrieglijk eenvoudig. Artsen leven op gefingeerde zelfopoffering, een prachtige variant op het oorspronkelijke spul. De patiënt denkt immers dat de dokter zich speciaal voor haar aan het inspannen is en daar zelf niet beter van wordt. Dat laatste wordt fraai hooggehouden door zelfs de minste schijn van betaling weg te houden uit het arts-patiëntcontact. Misschien kunnen we eens wat praktische medische sociologie doen door de patiënt onmiddellijk na het contact te laten afrekenen. Eens kijken wie aan het eind van de maand met de meeste poen naar huis fietst. Waarschijnlijk de verpleegkundige. Voor radiologen en microbiologen zou het een hele ommekeer betekenen, want die gaan, geloof ik, het zwaarst beladen naar huis tegenwoordig, hoewel ze weinig of zelfs helemaal geen contact hebben met patiënten. Geen zorgen hoor collega, ik droomde even weg.
Terug naar de situatie waarin een geliefde in de handen van een collega valt. Dan ben jij als ook-een-arts een mogelijk ontmaskerende aanwezigheid. De heftigheid waarmee dit alom ogenblikkelijk wordt ontkend, bevestigt mijn diagnose. De combinatie arts-familielid is vooral dan ulcerogeen als de behandeling niet goed gaat in jouw ogen. Maar je hebt de macht niet om tussenbeide te komen.
Collega S. vertelt wat hem overkwam bij het overlijden van een geliefde. Enkele dagen voor haar dood had men haar, hoewel terminaal, nog in een gewone taxi naar huis willen sturen. Dat bleek een misverstand dat echter pas werd rechtgezet na een onaangename woordenwisseling. Vervolgens werd tijdens haar laatste nacht een terminaal delier met ernstige dyspnoe weggewuifd. Toen hij via de avondzuster vroeg of hij de thuiszittende dienstdoende dokter even kon spreken werd dat afgewezen. ‘Daar beginnen we niet aan.’ Na opnieuw een onaangename woordenwisseling wist hij goede palliatie af te dwingen. Waarover hij onmiddellijk begon te weifelen. Zijn rol als huilend familielid was in ieder geval grondig verpest en daarvoor in de plaats stond een zich verbijtende machteloze onzekere arts.
Kunnen we elkaar als collega’s alsjeblieft verlossen uit dit soort ellende door een vriend of familielid die arts is ook als zodanig, dat wil zeggen buiten de clichématige machtsrelaties om,
tegemoet te treden en hem of haar naast je te plaatsen?
Bert Keizer
M.A. Siezenga
internist, VEENENDAAL Nederland
Ik ben fan van de columns van Bert Keizer, maar na het lezen van zijn laatste column ("artsen leven op gefingeerde zelfopoffering", waarin hij - als kanttekening- suggereert dat Jezus' optreden gericht was op macht)zou ik hem -eveneens als kanttekeni...ng- aannraden de evangeliën er nog eens goed op na te slaan.
A.M.W. Elsacker-Niele
arts-microbioloog, SNEEK Nederland
Als arts-microbioloog (in loondienst!!) heb ik inderdaad wat afstand tot de 'echte zorg', maar ik doe mijn best er een zinvolle bijdrage aan te leveren. Zo ook nu. Wat collega Keizer beschrijft is hemeltergend, maar echt niet alleen voor de arts die ...er knarsetandend naast staat. Het is domweg slechte zorg, lijkt mij. En die leveren onze collega's, artsen en verpleegkundigen. De oproep zou niet moeten zijn om artsen en hun naasten hiervan te vrijwaren, maar om te zorgen dat NIEMAND op deze manier behandeld wordt in zijn eigen laatste levensfase of die van zijn familieleden. Daar moet de medische gemeenschap dus zorg voor dragen. De oproep had wat mij betreft moeten zijn dat we zo niet met patiënten en hun familie om zouden moeten gaan.
Clemens Uitdehaag
arts
Even was ik bang, door de gekozen openingszin, dat het zijn laatste bijdrage zou gaan worden. Gelukkig bleek dit niet het geval. Laten we naar verstandige dokters als Bert Keizer blijven luisteren en het begrip "collega" opnieuw leven inblazen. Bij d...e jeugd lijkt dit begrip onbekend doch ieder geval onbemind. Het is een verademing echte dokters aan het woord te hebben in dit tijdschrift: wat mij betreft elke week!
M.D. Oosterhoff
psychiater, THESINGE Nederland
Ik kan me nog goed herinneren, ook al is het jaren geleden hoe de hoofdassistent bepaalde, dat een vanwege depressie aangemelde collega-psychiater gewoon een normale intakeprocedure zou moeten volgen, dus ook eerst een gesprek met de co-assistent. He...t had iets bestraffends, nee het was bestraffend. Als je het in je hoofd haalt om ziek te worden terwijl je toch beter had moeten weten dan zul je de consequenties daarvan voelen ook. Toen ik een keer gehecht moest worden aan mijn duim wilde ik eigenlijk niet dat het door een co-assistent zou worden gedaan. Maar ik vond dat wel kinderachtig. Er was een vriend bij me, ook arts die ze": Conducteurs reizen ook eerste klas.
Het pleidooi om collega's die "in onze handen vallen" niet alleen als patient maar ook als collega te behandelen onderschrijf ik dan ook van harte. Ik zou het haast willen uitbreiden: Misschien dat we elke patient wel zo moeten (proberen te) behandelen.