Kostenexplosie - Marcel Levi

Het is opvallend dat als Nederlandse economen spreken over de kosten van de gezondheidszorg er onmiddellijk diepsombere gezichten worden getrokken en op zijn minst rampspoed en catastrofe worden gesuggereerd. Het daarbij passende taalgebruik doet de droefgeestigheid alleen maar verder toenemen. Zo was afgelopen week het overigens zeer boeiende symposium van de Raad voor Volksgezondheid & Zorg over de beheersing van de kosten van gezondheidszorg nog geen uurtje aan de gang of het woord ‘kostenexplosie’ was al zeker vijftien keer door economen in de mond genomen. Als je de ontwikkeling van de gezondheidszorg als ‘kostenexplosie’ betitelt, suggereer je welhaast dat Al Qaida ermee te maken heeft. En wat is er nou eigenlijk geëxplodeerd? De kosten van zorg als percentage van het bruto nationaal product zijn de afgelopen tien jaar met zo’n 3 procent toegenomen.

Een kind groeit in de eerste tien jaar met minstens 100 procent, maar niemand spreekt toch van exploderende baby’s? Ook worden voortdurend het inkomen van de burger en het percentage van het bruto binnenlands product bewust of onbewust met elkaar verward. Profetisch voorspellen economen dat als het zo doorgaat ‘we’ over tien jaar misschien wel 30 of 40 procent van ‘ons’ inkomen aan zorg moeten uitgeven, en dergelijke uitspraken maken mensen onnodig bang. Op dit moment geeft een Nederlander ongeveer 10 tot 15 procent van zijn bruto-inkomen uit aan gezondheidszorg. Dat is een stuk minder dan aan woonlasten en ongeveer hetzelfde als aan een auto. Dus wat is nu eigenlijk de calamiteit die er volgens economen gaande is?

Natuurlijk gaat het in absolute zin om veel geld en is de ontwikkeling van de kosten in de komende periode een punt van aandacht. Maar daarbij moet niet worden vergeten dat de voorspelde kostenstijging de laatste jaren flink is afgevlakt. En daarnaast heeft de overigens voortreffelijke staatssecretaris Martin van Rijn de meest bedreigende kostenstijger, de lang-durige zorg, door een grootscheepse reorganisatie voor de komende jaren beheersbaar gemaakt. Kortom, de onheilspellende profetie van economen lijkt op zijn minst een tikje te zwaar aangezet.

En niemand vertelt dat die toegenomen kosten van zorg in de laatste decennia heel wat hebben opgeleverd. Want gezondheidseconomen en beleidsmakers spreken nooit over de halvering van sterfte aan hart- en vaatziekten, of over het feit dat rolstoelen voor reumapatiënten de wereld uit zijn, dat cochleaire implantaten wonderen voor dove kinderen doen, dat lymfoom en leukemie in razendsnel tempo beter behandelbaar worden, of dat neurostimulatoren de kwaliteit van leven van parkinson-patiënten sterk kunnen verbeteren. Ze hebben namelijk geen idee.

Dus, weg met het economisch problematiseren en doemdenken over de kosten van gezondheidszorg. Schenk juist meer aandacht aan de grote verworvenheden van een steeds succesvollere geneeskunde en geef ruim baan aan optimisme over de kansen voor een betere en nog steeds betaalbare zorg. Voor dat geluid moeten we niet bij economen zijn, maar des te meer bij artsen, die immers dagelijks het nut van de gezondheidszorg zien. Jammer dat zij zich tot dusverre stilhouden en opvallend weinig deelnemen aan het publieke debat over kosten en baten.

Marcel Levi