Huisartsen onderkennen sterven soms laat
6 reactiesHuisartsen onderkennen soms pas laat dat een patiënt zal overlijden, zeker bij een andere ziekte dan kanker. Dat is een van de bevindingen uit een promotieonderzoek naar palliatieve zorg van arts-onderzoeker Susanne Claessen.
Bij ruim een kwart (26%) van de patiënten met een andere ziekte dan kanker ziet de huisarts de naderende dood pas in de laatste week voor het overlijden aankomen, zo bleek uit een schriftelijke vragenlijst. Bij de patiënten met kanker onderkent de huisarts de dood bij slechts 6 procent in zo’n laat stadium. Bij 15 procent van de patiënten met een andere ziekte dan kanker weten de huisartsen naar eigen zeggen pas in de laatste week voor het overlijden wat de diagnose is van de ziekte die uiteindelijk tot de dood leidt.
In de twee tot drie maanden voor het overlijden was palliatie bij 73 procent van de patiënten een belangrijk behandeldoel, zo blijkt uit registratie door huisartsen die meedoen aan de Continue Morbiditeitsregistratie Peilstations; bij 25 procent was in die maanden nog sprake van behandeling gericht op levensverlenging. In de laatste week kreeg 95 procent van de patiënten palliatieve zorg: een kleine groep patiënten kreeg (ook) behandeling gericht op levensverlenging (9%) of zelfs genezing (7%). De meeste van deze laatste patiënten had een cardiovasculaire of respiratoire ziekte.
Als de diagnose laat wordt gesteld, kan verondersteld worden dat palliatieve zorg laat of helemaal niet wordt gestart, concludeert Claessen. Zij pleit ervoor dat huisartsen al in een vroeg stadium het initiatief nemen om met de patiënt en diens naasten te spreken over hun zorgbehoeften in de laatste levensfase. Claessen deed haar onderzoek vanuit het Nivel en het VUmc en promoveert vandaag.
Joost Visser
Lees ook:
- Stervenshulp met het hart
- Huisarts kan meer doen bij kanker
- Levenseinde op maat
- Nascholing palliatieve sedatie
R.A.M. Kengen
nucleair geneeskundige, SITTARD
Je zou je bij het onderzoek kunnen afvragen wat het aan relevante, toepasbare informatie heeft opgeleverd, en dan doe ik dat nu gebaseerd op alleen dat korte stukje hierboven, sorry dat ik niet het hele proefschrift gelezen heb.
1) moeten de huisarts...en massaal op cursus om beter de naderende dood te kunnen voorspellen? Welke cursus moet dat dan zijn? Zou het niet zo kunnen zijn dat hier geen cursus voor bestaat en dat oudere, meer ervaren huisartsen dit beter kunnen aanvoelen dan jongere?
2) Zou het ook zo kunnen zijn dat het van de patient zelf afhangt, van geval tot geval verschilt of en welke therapie aangeboden wordt? Ik ben geen poortspecialist, heb nooit terminale patienten behandeld (behalve de zeer dankbare palliatieve Strontium therapie bij ossaal gemetastaseerde ziekte), maar ga wel veel met patienten om. De een komt binnen voor een sentinel node procedure alsof er een kopje koffie gedronken gaat worden, de ander is doodsbang (de mens lijdt het meest aan het lijden dat hij vreest). Zou het niet ook vooral van patient en haar familie afhangen of er vredig naar een einde toe gewerkt kan worden of dat niet absoluut niet mogelijk is, omdat patient en familie daar nog absoluut niet aan toe zijn, dus in curatie blijven geloven. Hoop doet leven. Moet je zo iemand dan zo hard met de neus op de feiten duwen, terwijl niemand in de toekomst kan kijken, ook de arts niet, we zijn God niet.
Je zou je ook kunnen afvragen bij hoeveel patienten de behandelend arts wel dacht dat patient zou komen te overlijden, maar dat niet gebeurde. Wanneer dat een significant aantal is, dan is twijfel bij de behandelend specialist zeer gerechtvaardigd, sterker nog, een absolute must.
Het mooie van dit onderzoek is dat we deze discussie voeren en dat zaken weer wat helderder worden, waarvoor dank aan de onderzoekster. Het onderwerp is zeer relevant.
Sterven bij dieren is overigens veel gemakkelijker, zij zijn ziek, trekken zich terug aan gaan natuurlijker dood omdat ze niet denken.
G.R.I. Slock
huisarts, SLUIS
De helft vd overlijdens is cardiaal en een groot deel hiervan is niet exact te voorspellen. Weer een zinloos onderzoek, deze onderzoekster moet nog leren dat niet alle patienten palliatie nodig hebben.
J.C.B.M. Rensing
huisarts, 'S-GRAVENHAGE
De huisartsen ( ik ben er één van), die deelnemen aan de Continue Morbiditeitsregistratie Peilstations van het NIVEL registeren een keur van zaken en handelingen. De afgelopen jaren vulden zij bij elk sterfgeval in hun praktijk een vragenlijst in. D...eze vragenlijst is gericht op de behandeling van overleden patienten in de maanden voorafgaand aan hun overlijden. Er wordt dan onder andere gevraagd naar aard en doel van de behandeling en naar de wensen van de overledene. De vragen zijn relevant bij een te verwachten sterfgeval zoals bij maligniteit of terminaal cardiaal- of longlijden. De vragenlijst is eigenlijk niet te beantwoorden bij onverwachte sterfgevallen: mors subita, ongeval, misdrijf etc.
Nogal logisch dat de huisarts in een kwart van de sterfgevallen anders dan door kanker de dood niet heeft zien aankoemn en dat hij in 85% van de doodsoorzaken anders dan door kanker de diagnose niet wist.
" Als de diagnose laat wordt gesteld, kan verondersteld worden dat palliatieve zorg laat of helemaal niet wordt gestart", concludeert Claessen.
Me dunkt dat Suzanne vast goed kan rekenen, maar zij snapt kennelijk niet dat bij vele sterfgevallen palliatie absoluut niet aan de orde kan zijn geweest.
Jammer dat MC zoiets overneemt zonder kritische analyse en daarmee weer een bijdrage levert aan "docter bashing".
Bart Bruijn
Huisarts, Streefkerk
Jammer, dat ook hier weer de titel negatief gesteld is. Het hele artikel ademt een negatieve teneur. Een beetje als; "Wat zijn ze weer dom, he?"
Helaas raakt dit vederlichte stukje, dat ik al weer wijdverspreid in de rest van de pers heb mogen vind...en, maar net het oppervlak van het onderwerp. Niemand vraagt zich af of dit wellicht onvermijdelijk is. Door de aard van de ziekte, de aard van de contacten, de aard van de behandeling, de aard van...etc. etc.
Ik vind dat ik van de Telegraaf al zou kunnen verwachten dat ze iets meer hun best doen, maar in MC stuit het gebrek aan diepgang en de goedkope, maar heel populaire 'docter bashing-achtige' teneur me zonder meer tegen de borst.
C.J. Dekker
huisarts, URK
"Huisartsen onderkennen soms pas laat dat een patiënt zal overlijden" citaat van hierboven.
Het is toch niet zo moeilijk het sterven te voorzien?
Da`s namelijk de enige zekerheid die wij allen hebben, reeds vanaf onze geboorte. Niemand ontkomt aan M...agere Hein!
D.M.M. Edens-Schipper
specialist, PEINS
Het positieve bericht is dat meer dan 70 % de dood al voorziet door palliatieve behandeling te geven. Het woord zegt het al. Bij palliatie is er geen hoop meer op overleven.
Wat ik veel zorgelijker vind, is die 7 % ofzo die denkt nog een curatie...ve therapie aan te bieden.
Mens leer te sterven!