Zaadcel zoekt warmte

Spermacellen bereiken hun doel op dezelfde manier als de raketten van modern luchtafweergeschut het vijandelijk vliegtuig vinden. Zoals de raket afkoerst op de hitte van de motor, zwemt een zaadcel in de richting van de relatief hoge temperatuur van de ontmoetingsplaats met de eicel. Dat schrijven onderzoekers van het Weizmann Institute (Rehovot, Israël) in het februarinummer van Nature Medicine.

Al eerder ontdekten de wetenschappers dat de eicel zaadcellen lokt door middel van een chemische stof. De aantrekkingskracht daarvan werkt echter alleen over een korte afstand. Op basis van het gegeven dat de plaats van bevruchting ongeveer twee graden warmer is dan de plaats in de eileider waar uitrijping van zaadcellen plaatsvindt, ontwikkelden de Israëlische onderzoekers een theorie over aantrekkingskracht door warmte. Door laboratoriumonderzoek met konijnensperma konden zij hun theorie bevestigen. Een temperatuurverschil van een halve graad leidt al tot

thermotaxis. Basale kennis is het belangrijkste dat het onderzoek heeft opgeleverd, meldt onderzoekersleider Michael Eisenbach. Maar hij ziet ook mogelijkheden voor klinische toepassingen.

Het onderzoek heeft namelijk duidelijk gemaakt dat alleen rijpe zaadcellen gevoelig zijn voor warmte. Volgens hem kan dit onderscheidend vermogen mogelijk worden ingezet bij de diagnostiek van mannelijke onvruchtbaarheid. Ook denkt hij dat het in de toekomst mogelijk is om met behulp van thermotaxis in vitro fertilisatie te verbeteren.

IVF-coördinator van het LUMC dr. Nico Naaktgeboren vindt het ‘leuke bevindingen’, maar heeft zijn twijfels over de klinische relevantie van de bevindingen. ‘Aantallen zaadcellen, hun beweeglijkheid, hun penetratievermogen, en straks dus ook hun warmtegevoeligheid kunnen best in statistische zin iets zeggen over de bevruchtingskans. In de praktijk heeft een patiënt daar geen fluit aan. Je moet het gewoon proberen.’ ‘Voor IVF (uitgezonderd intracytoplasmatische sperma-injectie ICSI, red.) heb je  een flinke hoeveelheid goede zaadcellen nodig’, vervolgt Naaktgeboren. Het is de vraag of selectie met thermotaxis voldoende ‘zwemmers’ oplevert. Dat was bij eerdere selectiemethodes, zoals het ‘opzwemmen’, niet het geval. Tegenwoordig centrifugeren we zaadcellen. Geschikte zaadcellen hebben een ander soortelijk gewicht dan slechte, en zwemmen bovendien in een specifieke richting. Dit levert in de meeste gevallen een bruikbare hoeveelheid goede zaadcellen op. Het lijkt me dat selectie met thermotaxis daaraan niets toevoegt.’ << EJP