Laatste nieuws

Woorden en daden

Plaats een reactie

Ongeduld over het elektronisch patiëntendossier

'Het landelijk elektronisch patiëntendossier is er in 2004.’ Met deze optimistische woorden opende minister Borst van Volksgezondheid vorige week in het Rotterdamse World Trade Centre het congres over ICT in de zorg. In verband met een verblijf in Canada had zij haar boodschap voor de ruim vierhonderd congresgangers op video laten vastleggen.


Op het evenement zelf werden de honneurs voor het ministerie verder waargenomen door secretaris-generaal Roel Bekker. Ook hij ging de grote woorden niet uit de weg: ‘Wij bij VWS achten het van groot belang dat de toepassing van ICT in snel tempo toeneemt. Als doelstelling hebben wij geformuleerd dat Nederland over vijf jaar aan de internationale top moet staan. Dus niet in de subtop, maar aan kop.’


Bekker zal de eerste zijn om te erkennen dat er nog heel wat moet gebeuren voordat het zover is. In de afgelopen jaren is er weinig vooruitgang geboekt bij het realiseren van ICT-doelstellingen. Al in 1996 adviseerde de Raad voor Volksgezondheid en Zorg (RVZ) de ontwikkeling van een EPD met bijbehorende infrastructuur. Vijf jaar en vele congressen, duurbetaalde adviezen en vroegtijdig gesneuvelde projecten later is daar nog weinig van terechtgekomen.


In zijn speech memoreerde Bekker aan een aantal oorzaken voor de moeizame gang van zaken. Volgens de topambtenaar beschouwen artsen medische informatie nog te veel als hun eigendom. Ze hebben onvoldoende in de gaten dat de patiënt een keten van zorg doorloopt en dat het nuttig en zinnig is om informatie met andere zorgverleners te delen. Verder is de zorg een eilandenrijk. Daardoor zijn zorgverleners en -organisaties vaak drukker met het verdedigen van het eigenbelang dan met initiatieven voor het gemeenschappelijk belang. En natuurlijk is geld een obstakel. ICT-investeringen moeten uit het reguliere budget komen en zolang de voordelen niet evident zijn, wordt het geld liever aan concrete zaken - zoals handen aan het bed - uitgegeven.

Knopen doorhakken

Met het getreuzel moet het maar eens afgelopen zijn, vinden de beleidsmakers bij VWS. Daarom wordt er een aantal daadkrachtige stappen ondernomen.


Om te beginnen komt er per 1 januari 2002 een instituut voor ICT in de zorg. Het NICTIZ (Nederlands instituut voor ICT In de Zorg), zoals de nieuwe organisatie gaat heten, vervangt de huidige versnipperde structuur. In het nieuwe instituut moeten clubs als VIZI (Virtuele Integratie van ZorgInformatie), de Zorgpasgroep en CSIZ (Coördinatiepunt Standaardisatie Informatievoorziening in de Zorgsector) opgaan. Ook een aantal taken van het ICT Platform in de Zorg (IPZorg) zullen overgaan naar NICTIZ. Die krachtenbundeling maakt een slagvaardig optreden waarschijnlijker, zo hoopt VWS.


Belangrijker nog is dat het ministerie ook een aantal inhoudelijke knopen doorhakt. Om tot een functionerend EPD te komen is het van belang dat elke patiënt een nummer krijgt. Met behulp van dat nummer kunnen zorgverleners dan waar en wanneer zij willen de bijbehorende patiëntgegevens tevoorschijnhalen. Al jaren wordt er over zo’n Zorg Identificatie Nummer (ZIN) gesproken zonder dat realisatie dichterbij is gekomen. Steeds weer struikelen plannenmakers over de vraag of bestaande nummers daarvoor in aanmerking komen of dat er een nieuw nummer moet komen en hoe de beveiliging moet plaatsvinden.


De discussies over het ZIN zijn nog steeds niet afgerond. VWS is bang dat dat er ook niet van gaat komen en dat het ontbreken van een identificatienummer de ontwikkeling van een EPD nog verder zal vertragen. Het ministerie neemt daarom het initiatief tot invoering van een ZIN. Als basis dient het reeds bestaande sofi-nummer (waarover elke Nederlander beschikt), dat zal worden versleuteld zodat de privacy gewaarborgd blijft. Over een half jaar moet er een plan liggen voor de invoering van het ZIN, dat in ieder geval in beheer blijft van VWS.


Een ander heikel punt bij het maken van een elektronisch dossier vormen de standaarden. Op dit moment maken elke sector, elke zorgdiscipline en elk zorginstelling zelf uit hoe zij hun gegevens opslaan en bewerken. Om tot informatie-uitwisseling te komen tussen zorgverleners dienen de gegevensstromen op elkaar aan te sluiten en dus gestandaardiseerd te worden. Ook dat proces wil niet vlotten. VWS stelt daarom voor dat het NICTIZ de autoriteit krijgt om het gebruik van standaarden af te dwingen.

Onrust bezweren

Twee jaar geleden werd het ICT platform in de Zorg (IPZorg) opgericht. Dit platform, waarin zorgverleners, verzekeraars en patiënten verenigd zijn, moest onder leiding van oud-politicus Elco Brinkman de regie nemen bij de ontwikkeling van een moderne ICT-infrastructuur voor de Nederlandse zorgsector.


IPZorg organiseerde het congres in Rotterdam en Brinkman trad op als dagvoorzitter. Hij toonde zich meer dan bewust van het groeiende ongeduld over het uitblijven van concrete resultaten. Als om de onrust te bezweren verkondigde hij tot driemaal toe dat de periode van discussieren voor IPZorg was afgelopen en dat nu echt de tijd voor daden was aangebroken. Hij verwees daarbij onder meer naar de twee partijen waarop IPZorg in de afgelopen twee jaar sterk heeft geleund: VIZI en de Zorgpasgroep. Beide organisaties presenteerden op het ICT-congres hun tot nog toe behaalde resultaten en hun plannen voor de toekomst.


In VIZI werken de Orde van Medisch Specialisten, de Landelijke Huisartsen Vereniging en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen eendrachtig aan wat in het jargon ‘infostructuur’ is gaan heten. In de praktijk wil dat zeggen dat VIZI uitzoekt hoe de toekomstige software voor het EPD eruit moet zien en wat die programma’s allemaal moeten kunnen. Daarvoor moet eerst precies in beeld worden gebracht welke informatie zorgverleners met elkaar uitwisselen. Gezien de omvang van de sector mag dat een hels karwei worden genoemd. VIZI-voorzitter Floris Sanders begon zijn voordracht dan ook met de opmerking dat de ‘infostructuur’ op dit moment nog niet is uitgewerkt.


Wel staan er drie proefprojecten op stapel waarbij VIZI in een beperkt deelgebied de informatie-uitwisseling tussen zorgverleners in kaart brengt en bestaande computerprogramma’s op hun bruikbaarheid onderzoekt. Een van die deelgebieden is de perinatologie. Wat Sanders niet vermeldde, was dat dat specialisme in 1999 bij de start van VIZI ook al genoemd werd als proefproject. In juli 2000 sprak de VIZI-voorzitter in de Automatiseringsgids nog de verwachting uit dat halverwege 2001 de eerste specificaties zouden worden opgeleverd.

Zorgpas


De andere IPZorg-poot die het EPD binnen bereik moet brengen is de Zorgpasgroep (ZPG). Deze organisatie is voortgekomen uit de kring van zorgverzeke-


raars en wordt in belangrijke mate door Zorgverzekeraars Nederland (ZN) gefinancierd. Over de zorgpas is in een groot deel van de jaren negentig gediscussieerd. Vooral over de vraag of er ook medische gegevens op de chipcard moesten komen. Uiteindelijk werd besloten om dat - in ieder geval voorlopig - niet te doen.


Twee jaar geleden werd Eemland aangewezen als proefregio voor de zorgpas. In mei van dit jaar kregen 375.000 mensen uit Amersfoort en omgeving een pasje thuisgestuurd. Op dat pasje staan de persoongegevens en het verzekeringsnummer vermeld. Meer niet.


Verder heeft ZPG bij tweehonderd zorgaanbieders een ISDN-aansluiting gemaakt en moderne computers geïnstalleerd. Van die tweehonderd zorgaanbieders zijn er nu vijftig aangesloten op een netwerk. Al met al kunnen nu vijftig zorgverleners in de regio Eemland online nagaan of een patiënt verzekeringsgerechtigd is.


Volgens ZPG-directeur Jan van der Loos zijn deze concrete resultaten niet waar het om gaat. De werkelijke waarde ligt erin dat ZPG al doende er precies achterkomt waar de problemen liggen bij het aanleggen van een infrastructuur voor een informatienetwerk voor de zorg. Met graagte haalt Van der Loos aan dat ZPG ergens in Eemland zelfs een kelder heeft laten droogpompen om een ISDN-lijn aan te leggen. Hij is ervan overtuigd dat de ervaringen van ZPG straks van pas komen als er een landelijk netwerk moet worden aangelegd.

Koppelen

De grote landelijke organisaties en projecten hebben tot nog toe weinig tastbaars opgeleverd. In de wandelgangen van het ICT-zorgcongres viel dan ook te beluisteren dat een landelijk EPD in 2004 - zoals de minister wil - niet erg waarschijnlijk is. Toch is de kans daarop niet bij voorbaat verkeken. In werkelijkheid bestaat het elektronisch patiënten dossier al. Vele huisartsen, medisch specialisten en andere zorgverleners slaan hun gegevens al lang digitaal op. Probleem is alleen de verbinding tussen al die bestanden. Op verschillende plaatsen in het land werken artsen en computerdeskundigen echter aan manieren om die gegevens te koppelen.


In Eindhoven en omgeving werken vijf algemene ziekenhuizen, de districts huisartsen vereniging (DHV), apothekers en artsenlaboratoria samen in de stichting Rheco, wat staat voor ‘Regio Helmond-Eindhoven Elektronische Communicatie’. Rheco werkt aan een regionaal EPD waarbij alle bestaande gegevens- en kennisbestanden zullen worden gekoppeld. Het project - dat nog in de kinderschoenen staat - is inmiddels ‘geadopteerd’ door IPZorg en kan rekenen op (financiële) steun.


Veel verder al is het UPID-project van de Utrechtse Stichting Uzorg, waarin onder meer ziekenhuizen in Utrecht, Nieuwegein en Zeist en de DHV Utrecht deelnemen. UPID staat voor Universele Patiënten Identificatie Database. Een lange en moeilijke term die verhult dat het hier eigenlijk om het zo gewenste zorgidentificatienummer (ZIN) gaat. Kort gezegd knoopt UPID alle bestaande dossiers aan elkaar en zorgt ervoor dat ze met één uniek patiëntennummer toegankelijk zijn.


Uzorg staat onder leiding van huisarts Gerrit Krediet, die tevens hoofd automatisering is van het Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. Voor dat ziekenhuis ontwikkelde hij IntraZis. Hierin zijn alle oude databestanden van het ziekenhuis opgenomen een bijeengebracht onder een gebruiksvriendelijke schil die is gebaseerd op webtechnologie. IntraZis is een volledig operationeel EPD, waarvan driehonderd artsen in het Antonius zo’n 150.000 keer per maand gebruikmaken. Bijvoorbeeld om labuitslagen, diagnoses of foto’s op te zoeken, maar ook om poli-afspraken en wachtlijsten bij te houden. Via UPID zal het IntraZis worden gekoppeld aan informatiesystemen van andere zorgverleners als huisartsen, apothekers en de thuiszorg.


Uzorg verwacht in januari 2002 de eerste huisartsen aan te sluiten. In 2004 moeten alle 330 Utrechtse huisartsen in het netwerk zijn opgenomen en is het transmurale EPD een feit. Regionaal wel te verstaan.

Lees hier de bijdragen van de sprekers op het Zorg ICT Congres in Rotterdam.

  • Robert Crommentuyn

    Robert Crommentuyn is als adjunct-hoofdredacteur verantwoordelijk voor de totstandkoming van het weekblad Medisch Contact, de bijlagenreeks Thema, het lifestylemagazine Geniet en het studentenmagazine Arts in Spe.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.