Gevaarlijke optie

Een kwart eeuw geleden was het nog verboden om reclame te maken voor de eigen artsenpraktijk. Een berichtje ‘Gevestigd’ in de plaatselijke krant was het maximaal toelaatbare voor een beginnend arts. Wat hem restte was veel diensten doen - waarbij oncollegiaal afgeven op collega’s helaas geen uitzondering was -, lezingen houden voor huisartsen, altijd bereikbaar zijn en EHBO-les geven in het dorp. Meer middelen stonden de starter die gebogen ging onder een zware schuldenlast, niet ter beschikking. Zo waren nu eenmaal de gedragscodes. Die zijn er nog steeds. In de gedragsregels voor artsen van de KNMG uit 1994, het ‘blauwe boekje’, staat nog steeds dat publiciteit door en voor artsen niet wervend mag zijn. Maar de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) wil dat ook artsen met elkaar gaan concurreren. Om te voldoen aan de Mededingingswet wordt derhalve een aanpassing van de gedragsregels in juni aan de Algemene Ledenvergadering van de KNMG voorgelegd. Het blauwe boekje zal artsen dus noodgedwongen meer ruimte bieden om zich op de gezondheidsmarkt te profileren.

Ik hoop dat de vorige week donderdag door de actualiteitenrubriek Netwerk uitgezonden ‘advertorial’ van orthopeed Zeegers en diens in München te plaatsen discusprothesen, buiten dat boekje valt. De hele uitzending door zwaaide Zeegers opzichtig en volkomen onnodig met een felblauwe fotomap met levensgroot de naam van ‘zijn’ privé-kliniek in Zuid-Duitsland erop. Verder was er slechts ruimte voor één successtory (man met hond) en werd een andere patiënte pre- en postoperatief gevolgd. Haar rugklachten deden mij - afgaande op het getoonde onderzoek - eerder aan conversie denken, dan aan discusproblematiek. Maar ze werd tóch geopereerd. Voor 13.000 euro. Rijkelijk veel voor zo’n operatie. Marktwerking zei u? Wel uit eigen zak te betalen, want de verzekeraar vond het een experimentele behandeling. De rechter ook. Gelukkig waren er zoenen van de patiënt voor de dokter en vice versa. Klantenbinding? Al met al vond ik het een kleffe en schaamteloze vertoning, ook journalistiek. De Nederlandse Orthopaedische Vereniging kreeg een forse veeg uit de pan, zonder dat haar op fatsoenlijke wijze weerwoord werd geboden. Geen woord over de meer dan 25 procent reoperaties, over de kans dat die protheses kunnen gaan migreren en bloedingen kunnen veroorzaken et cetera. De mogelijkheid om Zeegers van repliek te dienen, biedt Medisch Contact dan maar ( zie blz. 670 ).

Als dit het resultaat wordt van marktwerking, concurrentie en vraagsturing in de zorg, dan houd ik mijn hart vast. Zeker als mannen als Pim Fortuyn, cardioloog Fred Dekker en diens drie collega’s op Fortuyns lijst het voor het zeggen zullen krijgen. Op

blz. 652

kunt u de ‘professor’ en de cardioloog horen uitleggen dat het particuliere initiatief volgens hen niet mag worden gedwarsboomd. Een concurrerende markt met concurrerende prijzen is volgens ‘privé-klinieker’ Dekker dé panacee om de wachtlijsten morgen nog op te lossen. Best practices en concurrentie worden helaas een beetje door elkaar gegooid.

Het bovengenoemde voorbeeld uit München staat niet op zichzelf. Overal in de zorg duikt marktwerking op, maar de indicaties zijn vaak uiterst dubieus. Ziekten zonder duidelijk organisch substraat blijken een groeimarkt. Vraaggestuurd, dat wel. En dat terwijl de evidence based medicine nota bene furore maakt. Het idee van marktwerking is in een tijd van wachtlijsten en andere tekorten echter een gevaarlijke optie. Het werkt wel, maar vaak de verkeerde kant op.

Sowieso is het marktdenken op zijn retour. In een recente interne notitie van het ministerie van Economische Zaken staat dat voortaan moet worden aangetoond welke voordelen het marktmechanisme biedt, alvorens dit in te voeren.1 ‘Marktordening’ in plaats van ‘marktwerking’ luidt het nieuwe credo. Terecht, na de mislukkingen bij de Nederlandse Spoorwegen, het kabelbedrijf UPC, de taxi-, de notaris- en de makelaarstarieven. De kwaliteit nam af en de prijzen voor de consument stegen. Voormalig ondernemer en huidig LHV-voorzitter Bas Vos weet - blijkens zijn voorzitterscolumn in dit nummer - heel goed wanneer je wél kunt concurreren en wanneer je beter goede afspraken (marktordening) kunt maken. Concurrerende artsen zijn een gotspe, ook in mijn ogen. Laten we er niet aan beginnen. We kunnen - zeker gezien de laatste cijfers van het Capaciteitsorgaan, zie blz. 660 - ons beter richten op goede en toegankelijke medische zorg. Met inzet van alle creatieve oplossingen die we in huis hebben of van buiten kunnen halen. Tegen een marktconforme honorering, dat wel>

Referentie
1. Ferry Haan, Ideaal marktwerking is passé, net als Paars II, de Volkskrant, 22 april 2002, pag 6.

Brieven

1. P. van Woerden, notulist KNMG - MC 21/2002