Gezondheidsraad wil twee basispakketten

Bij een basisverzekering hoort een basispakket. De Gezondheidsraad spreekt liever van twee pakketten: een solidair en een verplicht pakket.

De voorbereidingen voor een nieuw ziektekostenstelsel beginnen serieuze vormen aan te nemen. Vorige week publiceerde het Centraal Planbureau een omvangrijk rapport met als stelling dat een stelselwijziging onontkoombaar is. Deze week draagt de Gezondheidsraad zijn steentje bij met het advies ‘Contouren van het basispakket’. De raad schreef dit op aanvraag van voormalig minister Borst. Ter voorbereiding op een nieuw verzekeringsstelsel wilde Borst graag weten welke criteria bruikbaar zijn om te bepalen of voorzieningen in het pakket horen.

Hoewel de pakketdiscussie al decennia loopt - denk aan de trechter van Dunning - is de Gezondheidsraad erin geslaagd een novum te introduceren. Volgens de raad is het zinnig om onderscheid te maken tussen een solidair pakket en een verplicht pakket. Daarmee worden de twee functies van een basispakket helder naast elkaar gezet. Het solidaire pakket biedt alle zorgvoorzieningen die voor rijk, arm, jong, oud, ziek en gezond in gelijke mate toegankelijk moeten zijn. Het verplichte pakket daarentegen is bedoeld om mensen te beschermen tegen onverstandige beslissingen van zichzelf of van anderen. Het moet voorkomen dat Nederlanders onverzekerd rondlopen - en daarmee hun ziektekosten afwentelen op de rest - of bijvoorbeeld afzien van vaccinatie tegen infectieziekten. Natuurlijk is er overlap tussen beide pakketten, aldus de Gezondheidsraad, maar ze zijn zeker niet identiek.

Cruciaal voor het solidaire pakket is dat de premies voor alle inkomensgroepen te dragen zijn. De keuze voor een dergelijk pakket is echter vrij. Dat geldt logischerwijs niet voor het kleinere, verplichte pakket. Reageerbuisbevruchting is volgens de Gezondheidsraad een voorbeeld van een voorziening die wél in het solidaire maar niet in het verplichte pakket zou passen. Het grote voordeel van twee basispakketten zou zijn dat burgers een grotere keuzevrijheid krijgen en er meer ruimte is voor marktwerking. Het nadeel is dat het systeem minder overzichtelijk en bureaucratischer wordt.

De Gezondheidsraad spreekt zich niet uit over de wenselijkheid of de haalbaarheid van de geschetste tweedeling. Wel stelt de raad vast dat de criteria voor toelating van voorzieningen voor beide pakketten verschillen. Voor toelating tot het solidaire pakket gelden twee criteria: de omvang van de (individuele) ziektelast en - in combinatie daarmee - de (kosten)effectiviteit van de zorgvoorziening. Die criteria gelden natuurlijk ook voor het verplichte pakket. Maar daarnaast moet er ook worden gekeken naar de kosten van een behandeling, de mate waarin ziekte en hinder bij anderen worden voorkomen, het preventieve karakter en de bijdrage van de voorziening aan de doelmatigheid van de gezondheidszorg.

Oneindige discussie

Of ‘Contouren van het basispakket’ tot groot enthousiasme heeft geleid op het departement van Volksgezondheid mag worden betwijfeld. De criteria ‘ziektelast’ en ‘(kosten)effectiviteit’ voor toelating tot het basispakket zijn niet nieuw. Grosso modo bepalen ze nu ook de inhoud van het ziekenfondspakket. Ernstiger is dat de Gezondheidsraad per soort aandoening of type verstrekking een drempelwaarde voor ziektelast en (kosten)effectiviteit wil laten vaststellen. Deze ondankbare taak wijst de raad toe aan de minister van Volksgezondheid. Die mag beslissen hoeveel een ingreep per Quality Adjusted Life Year (QALY) maximaal mag kosten. Dat is vooral een ondankbare taak omdat politiek-budgettaire en medisch-inhoudelijke ontwikkelingen tot voortdurende herijking van de grenswaarden zullen dwingen. De pakketdiscussie wordt daarmee tot in het oneindige verlengd.

Een ander punt van zorg is het plan van de Gezondheidsraad voor een ‘nationaal beoordelingskader’. Daarmee bedoelt de raad een orgaan dat de beleidsmakers voorziet van wetenschappelijke gegevens over ziektelast en over de (kosten)effectiviteit van zorgvoorzieningen. Volgens de raad is er momenteel in Nederland geen organisatie die deze taak kan uitvoeren. Het politieke klimaat is nieuwe bureaucratische instellingen echter allesbehalve gunstig gezind.

Het is de vraag of de Gezondheidsraad zich rekenschap heeft gegeven van de woorden die opdrachtgever Borst vorig jaar in dit blad over het basispakket sprak:1 ‘Het huidige ziekenfondspakket is een hele goede basis. (...) Het is een pakket waarin alle bewezen en effectieve zorg zit. De franje is eraf. Mensen die denken dat er nog een wereld te winnen is met verdere versmalling van het pakket, hebben het naar mijn smaak bij het verkeerde eind.’

Referentie

1. Maassen H, Crommentuyn RJH. ‘Het dieptepunt is achter de rug’. Els Borst over kleine stapjes en complexe problemen. Medisch Contact 2002; 57 (16): 608-11.

Contouren van het basispakket

(GR) - De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is van plan het stelsel voor ziektekostenverzekering te veranderen. Het liefst ziet de minister één basispakket voor iedereen, 3 februari 2003.

Samenvatting

.

Volledig rapport als pdf-file.

Zorg voor concurrentie: Een analyse van het nieuwe zorgstelsel

(CPB) - De plannen voor een nieuw zorgstelsel bieden uitzicht op zowel een vermindering van de wachtlijsten als een meer efficiënt gebruik van de beschikbare capaciteit. Concurrentie tussen zorgverzekeraars en tussen zorgaanbieders speelt daarbij een sleutelrol. Om concurrentie daadwerkelijk van de grond te laten komen en ongewenste neveneffecten te voorkomen, zal een flink pakket maatregelen nodig zijn. Onzekerheden lijken beheersbaar.

Samenvatting.

Volledige rapport als pdf-file.