Elf spelregels voor praten over het einde

Aansluitend bij de onlangs verschenen KNMG-handreiking ‘Tijdig praten over het overlijden’ bespreken Van Wijlick c.s. ‘Elf spelregels voor praten over het einde’ (MC 33-34/2011: 1968).1 2 Handreiking en regels geven praktische tips voor de arts-patiëntcommunicatie in de palliatieve zorg. De eerste regel luidt: ‘stel het gesprek niet uit’, omdat ‘mensen meestal niet graag over de dood praten, laat staan over hun eigen overlijden’. Deze uitspraak kan remmend werken op het initiatief van artsen om ‘tijdig te spreken over het overlijden’. Daarom wil ik die uitspraak nuanceren.

Uit onze systematische review over huisarts-patiëntcommunicatie in de palliatieve zorg blijkt dat de meeste patiënten eerlijk en volledig geïnformeerd willen worden over hun diagnose en prognose, ook al uiten ze zich daar ambivalent over.3 Veelal beginnen patiënten niet zelf over ‘einde-van-het-leven-onderwerpen’, maar willen ze dat hun (huis)arts het initiatief neemt om deze aan de orde te stellen. In een review over studies onder oncologen en oncologisch verpleegkundigen wordt het kunnen balanceren tussen eerlijkheid en hoop als belangrijke vaardigheid voor hulpverleners beschreven; daarnaast bleken patiënten vaak in staat een ‘sprankje hoop’ levend te houden, ook al kenden ze de terminale aard van hun ziekte.4

Ongerustheid van artsen om de hoop bij de patiënt volledig weg te nemen door het bespreken van de prognose, lijkt daarmee onnodig. Bovendien zijn er inmiddels meerdere studies die positieve effecten van strategieën als ‘Advance Care Planning’ rapporteren.5-7 Kortom, de patiënt heeft recht om zijn diagnose en prognose te kennen en de meeste patiënten willen daarover ook praten met hun arts; het is aan de arts het initiatief te nemen de informatie tijdig, eerlijk en volledig met de patiënt te bespreken en daarbij ruimte te laten voor hoop.

Zevenbergen, augustus 2011

Willemjan Slort, huisarts en onderzoeker bij de afdeling huisartsgeneeskunde, VUmc

• Meer brieven

Literatuur

1. Tijdig praten over het overlijden, KNMG, juni 2011.

2. Van Wijlick E, Van Dieten E, Wigersma L. Elf spelregels voor praten over het einde. Medisch Contact 2011; 33-34: 1968-70.

3. Slort W, Schweitzer BPM, Blankenstein AH, Abarshi EA, Riphagen II, Echteld MA, Aaronson NK, Van der Horst HE, Deliens L. Perceived barriers and facilitators for general practitioner-patient communication in palliative care: a systematic review. Palliat Med published online 27 January 2011, doi: 10.1177/0269216310395987.

4. Clayton JM, Hancock K, Parker S, et al. Sustaining hope when communicating with terminally ill patients and their families: a systematic review. Psycho-oncology 2008; 17: 641–59.

5. Singer PA, Robertson G, Roy DJ. Bioethics for clinicians: 6. Advance care planning. CMAJ 1996; 155: 1689-92.

6. Romer AL, Hammes BJ. Communication, trust, and making choices: advance care planning four years on. J Palliat Med 2004; 7: 335-40.

7. Detering KM, Hancock AD, Reade MC, SilvesterW. The impact of advance care planning on end of life care in elderly patients: randomised controlled trial. BMJ 2010; 340: c1345.