‘Met regels heb ik in elke baan problemen’

Ben Crul verlaat de redactie van Medisch Contact

Na veertien jaar houdt hoofdredacteur Ben Crul van Medisch Contact het voor gezien. Een nieuwe baan lonkt, en van de oude wordt hij wel eens moe: ‘Ik schrijf nu mijn commentaar op tuchtzaak 711. Dat mag wel eens stoppen.’

Het zijn de laatste weken. Vanaf 1 oktober is Ben Crul hoofdredacteur af en senior medisch adviseur bij zorgverzekeraar Achmea. Het geeft hem een dubbel gevoel. Met één been staat hij al in de nieuwe baan, met het andere nog volop in de oude: ‘Ik probeer tot het uiterste om me met alles te bemoeien. Dat is ook de aard van het beestje.’

In oktober 1997 kwam je uit de huisartsenpraktijk hierheen. Waarom eigenlijk?

‘Als klein jongetje vond ik het leuk om de spoorbaan op te bouwen, maar daarna speelde ik er nooit meer mee. Zo was het ook met de huisartsenpraktijk. Na twintig jaar bestond de grootste uitdaging uit moeilijke casuïstiek, zoals euthanasie. Dan ga je reflecteren. Ik vond Medisch Contact toen al mooi, maar het kon aantrekkelijker. Dat was mijn motief om te solliciteren.

Ik trof een afgematte redactie aan, die net een conflict achter de rug had tussen de hoofdredacteur en zijn adjunct, en ze inmiddels allebei kwijt was. Het blad was tweekoloms zwart-wit, zonder foto’s, en volgeplempt met jaarverslagen van ik weet niet wat voor commissies. Het imago was saai, het werd vaak als placemat gebruikt. Van mij moest het open zijn. Gezaghebbend peper. Het was mijn eer te na om een blad te maken dat meteen bij het oud papier werd gegooid.’

Wat laat je achter?

‘Een enthousiaste redactie met een professionaliteit waar je een puntje aan kunt zuigen. We bestrijken de hele gezondheidszorg, van het financiële tot het medisch-inhoudelijke. Ik heb de redactie ook flink uitgebreid: journalistiek, vormgeving, beeld- en eindredactie, webredactie, ik wilde het allemaal in eigen huis hebben. Als redactie werken we volgens journalistieke principes, op het scherpst van de snede. Mensen hebben wel eens slapeloze nachten gehad nadat ze door ons in het nieuws waren gekomen. Maar als je prikkeldraad wilt zijn, kan dat het gevolg zijn. Als we fout zaten, was ik de eerste om door het stof te gaan.’

Wat is de betekenis van Medisch Contact?

‘Het bindt artsen, het is een plek waar ideeën verspreid kunnen worden. Ik geloof in de creativiteit van de werkvloer, maar die moet geëtaleerd kunnen worden. Voor die podiumfunctie vind ik Medisch Contact bij uitstek geschikt. Als een project in Delfzijl goed loopt, is het dan wellicht ook iets voor Middelburg? Je moet artsen stimuleren om te veranderen en te verbeteren. Als hoofdredacteur heb ik nooit gezegd: dat kan niet! Zo mag ik misschien een voorbeeld zijn voor de arts die bij innovaties al snel denkt dat het toch nooit lukt.’

Het liefst wilde je op de foto bij het monument ter herinnering aan alle artsen die in oorlogstijd werkten of werken. Het staat in de Domus Medica en is er vooral door jouw inzet gekomen.

‘Ja, dat prachtige groepje artsen dat een esculaap overeind houdt. Dat beeld staat voor iets cruciaals. Dat er bij uitstek één professional is waar een mens in nood, geestelijk of lichamelijk, heen kan gaan. Een vertrouwenspersoon. Dat is heilig, dat moeten we in stand houden. Een grote groep artsen werkt vanuit passie. Ze willen lesgeven, onderwijzen, ze hebben een boodschap. Andere artsen, ook hoogleraren, zijn zo gevangen in de bureaucratie dat ze zijn vergeten waarom ze ooit arts zijn geworden.’

Wat is jouw boodschap aan collega-artsen?

‘Behandel de patiënt zoals je zelf behandeld wilt worden. Dat is de kern. Meer is niet nodig. Wil jij twee uur in de wachtkamer zitten? Slecht geïnformeerd worden over de ingreep die je krijgt? Wil jij dat iemand anders aan je sleutelt dan je had afgesproken? Natuurlijk niet! Wat geeft jou dan het recht om dat bij een patiënt anders te doen?’

Daarnaar gevraagd noemen veel mensen dezelfde karaktereigenschappen van jou. Dat je creatief bent, bijvoorbeeld.

‘Ik heb een aantal talenten meegekregen en ben in een gezin opgegroeid waar creativiteit normaal was. Mijn vader was ingenieur en uitvinder. Hij deed van alles, was bezig met verkeerscirculatiesystemen en schreef een boek over het geloof. Mijn moeder was leidster in een huis voor moeilijk opvoedbare jongens en voor de duvel nog niet bang. Het was: Ben, doe maar, probeer het maar uit! Ik ben nooit afgeremd om dingen te doen.’

‘Met regels heb ik in
 elke baan problemen’

Je bent impulsief, begint aan dingen zonder te weten hoe ze zullen aflopen.

‘Als je een idee hebt, moet je eraan werken. Het hoeft niet af te zijn. Je weet welke kant je op gaat en vraagt anderen om mee te gaan. Halverwege bekijk je dan wel of je een zijpaadje moet ingaan of misschien een heel andere weg. Maar je moet in ieder geval gaan lopen! Ik kan anderen enthousiasmeren, al wordt het wel eens te veel: “Ja Ben, nu weten we het wel.” Je moet uitkijken tot hoever je gaat. Maar als ik
ergens enthousiast voor ben, dan straalt dat door al mijn poriën. Dat was op school al zo.’

Je bent wars van regels. Heb je daar problemen mee gehad?

‘Ja natuurlijk, daar heb ik in elke baan problemen mee. Straks ook. Ik heb vooral moeite met bureaucratie als die niet valt uit te leggen. De KNMG heeft een systeem ingevoerd waarin functies op onze redactie lager worden gewaardeerd dan vergelijkbare functies elders in de organisatie. Het is een black box, men kan mij nog altijd niet uitleggen waarom dat verschil er is. Ik wil best accepteren dat ik mijn zin niet krijg, maar dit is domweg niet eerlijk.’

Hoe zie je de relatie tussen Medisch Contact en de KNMG?

‘Ik heb heel lang geijverd voor de podiumfunctie als één van de drie formele poten van de KNMG. Na jaren duwen en trekken is het eindelijk zover. De federatie KNMG is meer dan de optelsom van besturen. Ze bestaat uit alle dokters in Nederland, van Appelscha tot Sittard. Voor hen heeft Medisch Contact een belangrijke functie, daar heb ik hier in de Domus steeds op gehamerd. Aan de ene kant vinden bestuurders het prachtig dat Medisch Contact er is, aan de andere kant ook heel lastig. Vlak na mijn aantreden al was er sprake van dat we onder het hoofd Communicatie zouden gaan vallen. Dat heb ik te vuur en te zwaard bestreden. Medisch Contact moet een gegarandeerd onafhankelijke positie hebben. De hoofdredacteur wordt weliswaar benoemd door het bestuur, maar hij neemt zijn eigen besluiten.’

Hoe onafhankelijk is Medisch Contact eigenlijk?

‘Binnen onze journalistieke principes zijn we eraan gehouden – dat staat in het redactiestatuut omschreven – om de belangen van de KNMG en de federatiepartners te respecteren. Als plaatsing van een bepaald artikel slecht uitkomt omdat dat bijvoorbeeld lopende onderhandelingen met het ministerie zou doorkruisen, dan moet de hoofdredacteur een afweging maken: zijn die belangen nu in het geding? In mijn hoofdredactionelen zette ik zo nodig vraagtekens bij standpunten van de KNMG, zoals ik dat ook doe in mijn commentaren bij de tuchtzaken. Je kunt in mijn rol af en toe dingen schrijven die anderen politiek niet kúnnen schrijven, maar waarvan je wel weet dat ze er net zo over denken.’

Je stapt over naar een zorgverzekeraar. Die hebben meer oog voor premiebetalende verzekerden dan voor geld opslokkende patiënten, schreef je ooit.

‘Toen ik dat schreef, in 2004, vond ik dat ook. Zorgverzekeraars hebben heel lang nauwelijks geïnvesteerd in zorginhoudelijke kennis. Het ging echt om kosten, om het doorschuiven van geld. Door de Zorgverzekeringswet is dat veranderd. Ze kunnen niet meer alleen voor het geld gaan. Dat werkt niet, want de kosten rijzen de pan uit.’

Je kon destijds niet geloven in de zorgverzekeraar als regisseur.

‘Wie betaalt, bepaalt. Dat geldt ook voor de zorgverzekeraars. Met de goede besteding van geld kun je zorgen voor samenwerkingsverbanden die uiteindelijk de kwaliteit verbeteren. Je zult de schotten tussen eerste en tweede lijn op een creatieve manier moeten doorbreken. De kern is de patiënt. Die zou van wieg tot graf een persoonlijk budget moeten hebben – dat heeft hij eigenlijk al, want hij betaalt premie. De zorgverzekeraar moet dat budget dan zo efficiënt mogelijk benutten, in eerste en tweede lijn, in care en cure.’

Concurrerende verzekeraars bestaan niet, schreef je.

‘Ik geloof er nog steeds niet in. Niet meer dan twee zorgverzekeraars per regio, met wie artsen ook zorginhoudelijk zaken kunnen doen, dat is genoeg. Ik heb als huisarts meegemaakt dat je bij tal van verzekeraars een plukje verzekerden had en maar moest zien dat je je geld kreeg. En de ene vergoedde het verwijderen van een atheroomcyste bijvoorbeeld wél, de ander niet. Rampzalig. Verzekeraars moeten niet allemaal hun eigen spelregels verzinnen. Ze moeten met de wetenschappelijke verenigingen om de tafel gaan en hun richtlijnen gaan volgen. Dat betekent op dit punt het einde van concurrentie, maar dat vind ik helemaal niet erg.’

rHierin ga jij bij Achmea een rol spelen?

‘Ik word senior medisch adviseur op de afdeling die het beleid bepaalt van de medisch-specialistische zorginkoop. Ik adviseer over de zorginhoudelijke kwaliteitseisen die we aan de zorg stellen. Vervolgens onderhandelen de medisch adviseurs en de inkopers in de vijf regio’s met de ziekenhuizen. Nu nog
gaat het bij kwaliteit vooral om het volume, maar ook patiënttevredenheidsonderzoeken tellen al mee. Ik vind dat ook de toegevoegde waarde van de zorg zwaar moet wegen. En dat in het ene ziekenhuis bijvoorbeeld tien keer zo veel herniaoperaties gedaan worden als in het andere. Dat vraagt ten mínste om uitleg…’

Was je eigenlijk op zoek naar een nieuwe baan?

Stiekempjes keek ik wel eens om me heen, ja. Ik woon in Leiden en zag Achmea daar bouwen. Ik las ook dat Melanie Schultz er wegging (ze is nu minister van Infrastructuur en Milieu in het kabinet-Rutte, red.) en dacht: misschien hebben ze wel iemand nodig. Hoef ik niet meer zo ver te reizen. Dus vroeg ik een gesprek aan met iemand van Achmea die ik nog van vroeger kende.’

Zo simpel? Was er niets waardoor je wegwilde?

‘Ik schrijf nu mijn commentaar op tuchtzaak 711. Dat mag wel eens stoppen. Ook is het lastig om steeds weer een thema voor het hoofdredactioneel te vinden. Er sluipt routine in. Laat iemand anders het nu maar eens doen, met een frisse blik. En hoe interessant ook, het is een stressvol gebeuren. Op zondagavond moet ik het blad nog helemaal doorlezen, en ook financieel moet het allemaal kloppen. Wij kosten 5 euro per lid per jaar. Dat is bijna niks en desondanks moet ik altijd weer verdedigen dat we dat waard zijn. Daar word ik wel eens moe van. Terwijl voor vier van de tien leden van de beroepsverenigingen het ontvangen van Medisch Contact de doorslaggevende reden is voor het lidmaatschap.’

Valt je nieuwe salaris binnen de norm voor ziekenhuisbestuurders?

‘Daar zit ik zelfs onder. Zoals ik ook nog royaal onder de balkenendenorm zit. Achmea is een maatschappelijke organisatie, zonder winstoogmerk. Dan moet je niet zeggen dat je drie ton moet verdienen. Ik krijg een prima salaris, waarvan ik goed kan leven. En ik ga je niet vertellen hoeveel het precies is.’

Wat ga je missen?

‘Ik zal de redactie missen. De mensen. En het spelen met woorden en de snelheid waarmee we dingen kunnen doen. We hoeven niet met iedereen te overleggen, maar kunnen als redactie zeggen: dit vinden we leuk, dit gaan we doen. Ik heb best moeite om op te stappen, zoals ik dat ook had toen ik uit de praktijk stapte. Toen voelde het een beetje als verraad aan de patiënten en de doktersassistenten, nu laat ik de redactie in de steek. Maar ik mag ook voor mezelf kiezen.’

En waar ben je bovenal trots op?

‘Dat we in 2010 de LOF Prijs voor Vakinformatie hebben gewonnen. Toen ik hier kwam, leek me dat een onhaalbaar ideaal. Dertien jaar later was het zover. Ik ben ook trots op die keer dat het hoofd Communicatie van het ministerie belde: “Minster Borst wil een interview. Ze wil iets uitleggen aan de dokters.” Maar het meest trots ben ik op de Veteranendag in maart 2009. Die zaal met zeventig artsen, hoogbejaard inmiddels, die zich in de oorlog tegen de Duitsers hadden verzet omdat ze trouw wilden blijven aan de artseneed… Prachtig was dat. Ontroerend.’

Joost Visser

Links:

• MC in Beeld
• MCtv Event Veteranendag
• MCtv Event Communicatieprijs