Stop de ANW-diensten

Eén actiemiddel in de huisartsenacties blijft onbenut

De LHV roept huisartsen op actie te voeren tegen de bezuinigingsplannen van minister Schippers. Een actiemiddel wordt achterwege gelaten: stoppen met ANW-diensten. Dat is een gemiste kans.

De regering vindt de huisartsenzorg te duur. Daarom moet er komend jaar worden bezuinigd. Aanvankelijk moest er 132 miljoen euro worden ingeleverd, maar inmiddels is daarvan door allerlei herberekeningen nog 88 miljoen over. Vooral de kosten op het gebied van ketenzorg, ANW-zorg en reguliere dagzorg waren te hoog, maar er wordt uitsluitend bezuinigd bij de dagzorg.

De LHV roept de huisartsen op om actie te voeren tegen deze bezuinigingen. Stoppen met Modernisering & Innovatie, sneller verwijzen, minder zelf doen, geen nieuwe DBC’s invoeren. Dit geeft overlast voor de patiënt en maakt ons werk minder aantrekkelijk. Er wordt NIET opgeroepen tot stoppen met de ANW-zorg terwijl dat het terrein bij uitstek is om actie te voeren. Dat nu nalaten, is een gemiste kans!

Er spelen momenteel verschillende problemen binnen de zorg die allemaal om een oplossing vragen. In de eerste plaats de genoemde overschrijding van de kosten. Als de huisartsenzorg echt te duur is, dan moeten de kosten uiteraard omlaag. Je moet dan kijken waar huisartsen het minst gemist kunnen worden. De dagzorg in de eigen praktijk is de kern van ons werk, evenals de ketenzorg. Wij gaan steeds meer doen, nemen taken over van de tweede lijn en zijn goedkoper.

Hier bezuinigen is onlogisch. Anders is het met de ANW-zorg. Dat is acute zorg in levensbedreigende situaties. Die doen wij nu, maar daarin zijn ambulance en de tweede lijn misschien wel beter. Als wij taken moeten afstoten, dan komt dit als eerste in aanmerking. Afschaffen van de ANW-zorg levert 242 miljoen euro op. Daarmee is de huisartsenzorg gered voor de komende jaren. Er zijn genoeg andere organisaties in de acute zorg die dit kunnen overnemen!

Een tweede probleem is de organisatie van de acute zorg. Het is voor de patiënt niet duidelijk, waar hij naar toe moet. Naar de SEH, de HAP of moet hij 112 bellen? Veel vragen horen niet thuis in de acute zorg. Mensen hebben overdag geen tijd of hebben geen huisarts. Ook gaan veel mensen naar de SEH met problemen die de HAP goedkoper kan oplossen.

Een inmiddels afgeblazen project in Amsterdam om dit te verbeteren zou 8 miljoen euro kosten besparen. HAP en SEH integreren is echter moeilijk, vooral door de verschillen in vergoeding. Immers, de specialist wordt betaald per verrichting en de huisarts per uur. Verschuivingen betekenen dan ook een inkomensachteruitgang voor de specialist en een verzwaring van de werkdruk voor de huisarts.

Dit moet veranderen. Eén organisatie voor SEH, HAP en ambulance buiten de huidige echelons van de zorg: de acute lijn. Nu worden de overschrijdingen bij de HAP gekort op de dagzorg. Als de HAP binnen de huisartsenzorg blijft en de verschuivingen van SEH naar HAP kunnen worden gerealiseerd, dan betekent dit een stijging van de kosten van de HAP. Dus zal minister Schippers deze overschrijdingen van het budget ook weer direct vertalen in korting op de dagzorg. Gezien haar plannen om SEH’s te sluiten gaat dit ongetwijfeld gebeuren!

Een ander punt is dat het doen van diensten niet favoriet is bij de Nederlandse huisarts. Hoewel de ledenraad van de LHV meent dat de 24-uurszorg essentieel is voor de huisartsenzorg, is er veel behoefte om dit werk door een ander te laten doen. 63,8 procent van de praktijken verkoopt diensten.1 De essentie van 24-uurszorg is dat jij als huisarts zoveel mogelijk persoonlijk voor je patiënten zorgt. Aangezien niemand dat kan waarmaken, zijn er waarneemregelingen gekomen en later de HAP.

Maar het uitgangspunt blijft dat huisartsen die overdag de zorg voor patiënten hebben, die zorg ook buiten kantooruren leveren. Dus niet een onbekende waarnemer. Deze waarnemers zijn ook huisartsen, doen vaak goed hun werk, maar het gaat voorbij aan de essentie van onze onderlinge waarneemregeling. Als het dan toch niets uitmaakt wie er waarneemt, kan dat beter binnen een andere organisatievorm dan de huidige.

Want de organisatievorm van de HAP is het volgende probleem. Het begon als verenigingen met een ledenraad en maximale inspraak. Nu is er meestal een organisatie waarin de huisarts weinig te zeggen heeft. Met een beroep op de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) en Europese regels is de invloed van de deelnemende huisartsen niet meer dan een adviesfunctie.

Dit is vreemd want het bestaansrecht van de HAP is de overeenkomst met de zorgverzekeraar waarin wij ons verplichten 24-uurszorg te leveren. Maar vervolgens hebben wij geen formele zeggenschap meer over de manier waarop de diensten worden uitgevoerd. Een weg terug is er eigenlijk niet. Het is een soort wurgcontract waarin wij ons moeten schikken naar de wensen van de HAP, een vorm van moderne slavernij. Kortom, een organisatievorm die verbeterd moet worden!

Het laatste probleem zijn de arbeidsomstandigheden. Het uurloon wordt marktconform vastgesteld op 65 euro. Vreemd is dat waarnemers een hoger bedrag vragen. Ook de werkdruk is erg hoog. Wij moeten te veel mensen zien in te weinig tijd. Mensen die vaak ernstig ziek zijn, zodat de zorg extra tijd kost. Maar de enige manier om de werkdruk te verlagen is meer diensten draaien en dat willen we ook niet. Ik heb komend jaar 33 diensten. Ik heb 35 vakantiedagen voor mijn eigen praktijk. In ieder dienstverband worden diensten gecompenseerd, dus eigenlijk zijn 33 van deze 35 dagen compensatiedagen en blijven er twee dagen vakantie over.

Daarom is het beter dat huisartsen stoppen met de ANW-zorg. Wie moet het dan doen? De zorg aan terminale patiënten zullen we zelf moeten blijven doen maar dat gebeurt nu ook al buiten de HAP om. Er is genoeg animo om de zorg over te nemen. De budgetten voor de ziekenhuizen mogen de komende jaren wel groeien. Er moet dan niet in de volgende pukkelpoli worden geïnvesteerd, maar in meer SEH-capaciteit. Voor huisbezoeken is er nu de SOS-arts, die door de minister met veel applaus is begroet.

Deze verandering gaat huisartsen geld kosten. Dat is waar. Maar destijds bij de invoering van de HAP is uit de toenmalige tarieven dat gedeelte gehaald wat bestemd was voor ANW-zorg en dat wordt nu apart betaald. Als wij dus stoppen met ANW-zorg, valt dat deel van ons inkomen weg. Heeft minister Schippers toch haar zin dat ons inkomen omlaag gaat. Maar we krijgen er nu wel vrije tijd voor terug.

De enige reden om niet te stoppen is dat het beter is voor de patiënten. Veel patiënten die gebruikmaken van de ANW-zorg, worden door ons beter geholpen dan bijvoorbeeld door de SEH. Maar dan moet het ons mogelijk gemaakt worden deze zorg te leveren en dat is nu niet meer het geval.

Hoe moet het nu verder?
Er zal een goede organisatie moeten komen voor de ANW-zorg maar dat is een probleem voor de politiek en niet voor ons. Er moeten spoedposten komen waar eerste en tweede lijn samenwerken. Dat is ook in het belang van de patiënt. Eén loket, goede triage, indien nodig rechtstreeks naar de specialist, maar anders eerst naar de huisarts. Veel problemen kunnen wij immers beter oplossen dan de specialist. Wij moeten dan ook een rol vervullen in deze organisatie.

Maar op vrijwillige basis, niet zoals nu onder dwang. De posten zullen het aantrekkelijk moeten maken voor huisartsen om daar te werken. Ook dat hoort bij marktwerking. En als dat niet mogelijk is, dan moeten we afscheid nemen van de 24-uurszorg door de huisarts. Dat is jammer want huisartsen raken dan een interessant deel van hun werk kwijt, maar het is nog erger voor de patient. Die krijgt hierdoor minder goede zorg. Maar dat laatste is dan een keuze van de politiek.

Het bedrag van 132 miljoen zag ik ook in een andere context voorbijkomen. Dat kost het om 130 km te rijden op de snelweg. Als men het geld liever daaraan geeft dan aan goede huisartsenzorg, dan weten we waar we in dit land aan toe zijn.

K. van Vugt, huisarts

Voetnoten
1. Jabaaij L c.s. Diensten de deur uit, Medisch Contact 2006; 46: 1840-2.

Samenvatting

• Bij de acties van de LHV tegen de bezuinigingen ontbreekt een actiemiddel: geen ANW-diensten meer door huisartsen.
• Door alle ontwikkelingen binnen de zorg zijn de ANW-diensten in de huidige vorm door huisartsen niet langer haalbaar.
• Er moet een nieuw systeem van spoedposten komen waarin huisartsen op vrijwillige basis kunnen deelnemen.

Meer in het Dossier Huisartsenkorting »»»