Smartphone draagt ziekten over

Meer dan de helft van de artsen en andere ziekenhuismedewerkers gebruikt een smartphone op het werk. Ontzettend handig, maar ook een belangrijke bron van ziekenhuisinfecties.

De smartphone is in korte tijd snel opgerukt. In 2013 heeft van alle consumenten 63 procent er een, van alle artsen zelfs 80 procent.^{1 2} Dokters gebruiken de smartphone voor snelle toegang tot patiëntgegevens, farmaceutische informatie en medische literatuur, en voor snel intercollegiaal overleg. Van alle artsen gebruikt 57 procent de smartphone tijdens de patiëntvisite, en dus tijdens patiëntcontact. Het medium wordt steeds belangrijker binnen de klinische setting. Maar daarin schuilt meteen een groot gevaar: de smartphone wordt overal mee naartoe genomen en komt ook op plaatsen met een slechte hygiëne. Hij wordt daarna niet gedesinfecteerd, en kan dus een bron van bacteriën vormen.

Binnen de geneeskunde is het voorkómen van infecties via bare arms een regelmatig terugkerend onderwerp. Horloges en ringen zijn algemeen bekende bronnen van infectie. De smartphone nog niet. Maar het streven om ziekenhuisinfecties via bare arms te verminderen, kan door het toenemend gebruik van de smartphone bij patiëntcontact gefrustreerd worden.

Wij hebben daarom onderzoek gedaan om het infectierisico te inventariseren bij gebruik van smartphones door ziekenhuismedewerkers.

Resistente bacteriën

Er is systematisch onderzoek verricht in de Pubmed-, Embase- en Cochrane Library-databases naar literatuur over bacteriële smartphone-contaminatie. De artikelen uit de drie databases zijn nagelopen op doublures. De overgebleven artikelen zijn door onafhankelijke onderzoekers beoordeeld. Na toepassing van de in- en exclusiecriteria bleven uiteindelijk – van de 229 – acht artikelen over, die geheel zijn geanalyseerd (zie figuur onderaan).

In alle acht studies was een deel van de 989 onderzochte smartphones gecontamineerd met nosocomiale (uit het ziekenhuis afkomstige) bacteriën. Dit varieerde van 42,0 tot 94,7 procent.^{3 4} In vijf studies werden resistente bacteriën gekweekt. Het percentage van smart-phone-contaminatie met resistente bacteriën varieerde in deze studies tussen 2,8 en 31,3 procent.^{5 6} De gekweekte resistente bacteriën waren de meticillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA) en de meticillineresistente coagulase-negatieve Staphylococcus (MRCNS)

In drie studies werd via een vragenlijst onderzocht of ziekenhuispersoneel de smartphone desinfecteerde. In de studie van Sadat-Ali e.a. desinfecteerden 31 deelnemers (12,4%) hun smartphone soms met alcohol.⁵ De twee andere studies vermeldden alleen dat 89,5 en 79,0 procent van de deelnemers hun smart-phone nooit desinfecteerden.^{7 8}

Richtlijn

Hoewel de smartphone dus een mogelijke infectiebron is, zijn er geen richtlijnen voor het gebruik ervan binnen de klinische setting. Dit is echter wel noodzakelijk, net zoals dat het geval is voor het dragen van sieraden. Een lastig verschil is dat de smartphone onmiskenbaar voordelen heeft, terwijl dat voor sieraden niet geldt.

Een ander probleem is de desinfectie van de smartphone na contact. Reiniging met alcohol lijkt een goede en eenvoudige oplossing, want hierdoor neemt de bacteriële contaminatie significant af. De website van smartphone-leverancier Apple vermeldt echter dat het scherm alleen mag worden gereinigd met een droge doek. Het gebruik van alcohol wordt afgeraden.⁹

Het is van belang dat artsen en verpleegkundigen bewust worden gemaakt van het besmettingsgevaar van de smart-phone. Dit kan onder meer via publicaties in vakbladen en presentaties op de werkvloer. Verder kan een gedegen richtlijn voor het gebruik van smartphones binnen de dagelijkse klinische praktijk een standaard vormen waarnaar gezondheidspersoneel moet handelen. Iedereen weet dan wat risicovol gedrag inhoudt en kan, gesterkt door de richtlijn, collega’s aanspreken op inadequaat gedrag.

Deze sterk aan te bevelen richtlijn zal zich vooral richten op een adequate handhygiëne en niet zozeer op desinfectie van de smartphone zelf. Dit omdat het technisch nog niet mogelijk is om de smartphone zelf te desinfecteren. Een eerste stap op het gebied van handhygiëne kan zijn om na fysiek patiëntcontact de smartphone pas aan te raken nadat de handen zijn gereinigd. Dit kan in concreto inhouden dat tijdens een patiëntcontact meerdere malen de handen gereinigd moeten worden.

In samenspraak met de werkgroep infectiepreventie willen wij gaan inventariseren wat de mogelijkheden zijn voor het desinfecteren van de smartphone zelf. Een mogelijke oplossing kan een speciale beschermfolie over de smart-phone zijn waardoor deze wel met alcoholdoekjes gereinigd kan worden. Op deze manier kan de vector waarlangs smartphones bacteriën verspreiden, onderbroken worden.

Stijn Voeten, student-onderzoeker, afdeling Heelkunde, VU medisch centrum, Amsterdam

Hillian Nederhoed, chirurg, afdeling Heelkunde, VUmc, Amsterdam

Yvette Debets-Ossenkopp, microbioloog, afdeling Medische Microbiologie en Infectiepreventie, VUmc, Amsterdam

Wietse Zuidema, chirurg afdeling Heelkunde, VUmc, Amsterdam

contact: s.c.voeten@student.vu.nl; cc: redactie@medischcontact.nl

Lees ook

• Smartphone bron van ziekenhuisinfecties
• Waarom dokters hun handen niet wassen
• Artsen dol op iPhone en iPad
• Oogdiagnose met iPhone

Voetnoten

1: Bruyckere S, Niezink T, Dutch Mobile Consumer –Q1 2013 – Operator edition, Telecompaper, 5 juli 2013.

2. Smart NJ, A survey of smartphone and tablet computer use by colorectal surgeons in the UK and Continental Europe. The Association of Coloproctology of Great Britain and Ireland. 2012 13, e535–e538

3. Saxena S, Singh T, Agarwal H, Mehta G, Dutta Bacterial colonization of rings and cell phones carried by health-care providers: are these mobile bacterial zoos in the hospital? R.TropDoct. 2011 Apr;41(2):116-8.

4. Tambekar D.H., Gulhane P.B., Dahikar S.G., Dudhane Nosocomial hazards of Doctor's mobile phones in hospitals M.N. Journal of Medical Sciences 2008 8:1

5. Sadat-Ali M, Al-Omran AK, Azam Q, Bukari H, Al-Zahrani AJ, Al-Turki RA, Al-Omran. Bacterial flora on cell phones of health care providers in a teaching institution. AS. AmJ Infect Control. 2010 Jun;38(5):404-5

6. Tekerekoglu MS, Duman Y, Serindağ A, Cuglan SS, Kaysadu H, Tunc E, Yakupogullari Y. Do mobile phones of patients, companions and visitors carry multidrug-resistant hospital pathogens? AmJ Infect Control. 2011 Jun;39(5):379-81.

7. Ulger F, Esen S, Dilek A, Yanik K, Gunaydin M, Leblebicioglu H. Ann ClinMicrobiolAntimicrob. Are we aware how contaminated our mobile phones with nosocomial pathogens? 2009 Mar 6;8:7. doi: 10.1186/1476-0711-8-7. Erratum in: Ann ClinMicrobiolAntimicrob. 2009;8:31

8. Ramesh J, Carter AO, Campbell MH, Gibbons N, Powlett C, Moseley H Sr, Lewis D, Carter T.Use of mobile phones by medical staff at Queen Elizabeth Hospital, Barbados: evidence for both benefit and harm. J Hosp Infect. 2008 Oct;70(2):160-5.

9. Apple Inc. How to clean apple products, 8 Oct 2013