Wetenschappelijke intriges

Als je een goed boek aan het lezen bent, zoek je voortdurend naar een moment van vrije tijd om erachter te komen hoe het verhaal verder gaat. Welnu, aan dit criterium voldoet Lab van Miguel Bulnes zeer zeker.

Het boek beschrijft het leven van Jidde, die promotieonderzoek naar kanker doet. Jidde heeft het niet makkelijk. Hij krijgt te maken met oncollegiaal gedrag, wetenschappelijke fraude en onethische experimenten. Collega-onderzoekers ruziën over auteurschappen en sjoemelen met onderzoeksgelden.

Bulnes beschrijft het allemaal met een forse dosis ironie, maar zeker niet te veel. De hele sfeer, die in veel van dit soort universitaire onderzoeksgroepen voorkomt, is meesterlijk getroffen. Totdat ik op de achterflap van de omslag de foto van de auteur ontdekte, vermoedde ik dat één van mijn voor-malige aio’s het boek onder pseudoniem had geschreven. Vooral de beschrijving van een bezoek aan een groot congres en de facultaire wetenschapsdag heeft me bijzonder veel plezier bezorgd. Ook hier weer ten dele door de herkenning. Indrukwekkende presentaties van weinig indrukwekkende onderzoeksresultaten. Congressen zijn toch voor een groot deel georganiseerd voor de roem van de organisatie.

Ook het persoonlijke leven van Jidde verloopt niet geheel probleemloos. De privé-beslommeringen zorgen voor de nodige afwisseling en dit houdt het geheel boeiend. Het laat bovendien prachtig zien dat ook onderzoekers gewone mensen zijn met sterke en zwakke kanten. Daarnaast toont het de interactie tussen het leven binnen en buiten de ivoren toren van het laboratorium. Jiddes relatie met een meisje uit conservatief protestantse kringen geeft het boek een extra dimensie. Dat deze relatie onder druk komt te staan door Jiddes onvruchtbaarheid en door de regelmatige, gedwongen, reizen naar het zwaar gereformeerde ouderlijk gezin van zijn vriendin, komt niet helemaal uit de verf. Hij wordt veelvuldig met bijbelteksten gebombardeerd door zijn aanstaande schoonvader maar geeft zich niet of nauwelijks bloot.

Op Lab is ook wel iets aan te merken. Het veelvuldige gebruik van allerlei verschillende lettertypen en kantlijnbreedtes om aan te geven dat de hoofdlijn verlaten is en de plotselinge interruptie met een overbekende mop zijn storend. Het boek heeft het helemaal niet nodig. Op dit punt had de talentvolle schrijver best wat meer steun van een ervaren redacteur kunnen gebruiken.

Ook het veelvuldige gebruik van korte samenvattingen van wat gaat komen en de extra uitleg in voetnoten is overbodig. Het lijkt of Bulnes zijn lezers onderschat. Is het toeval dat hij ook minachting heeft voor een groot aantal collega’s en voor veel andere mensen die hij in het boek beschrijft?

De universitaire wereld, de onnozelheid van sommige hoogleraren, de sfeer, de frustraties, de achterklap en het ronduit naaien van een collega, het is allemaal niet overdreven. De brute houding ten opzichte van proefdieren, zoals in dit boek sommige wetenschappers tonen, ben ik in mijn carrière niet tegengekomen. Ik durf echter niet uit te sluiten dat een dergelijk gebrek aan interesse voor het welzijn van deze dieren voorkomt. Ik denk niet dat de auteur dat uit zijn duim heeft gezogen.

Kortom, Lab is een bijzonder onderhoudend boek waar je tijd voor vrijmaakt.  << Jan Pronk, UHD Medische Genoomanalyse,Vrije Universiteit Amsterdam

Miquel Bulnes, Lab, Vassallucci 2005, ISBN 90 500 08267, 286 blz., 17,50 euro.