STAND VAN ZAKEN

Ruim een jaar geleden begon de rampzalige ebola-epidemie, die zich aanvankelijk exponentieel verspreidde. Hoe is de situatie nu?

Public health-maatregelen zoals veilige begrafenissen en grootschalige huis-aan-huisinspecties hebben het aantal infecties fors verminderd. Ondertussen gaat het onderzoek naar medicijnen en vaccins door. Het middel ZMAPP, een cocktail van antilichamen dat het ebolavirus inactief zou maken, liet veelbelovende resultaten zien. Maar voordat definitieve conclusies konden worden getrokken waren de voorraden op. De farmaceut probeert het middel nu op korte termijn beschikbaar te maken, maar de antilichamen groeien in de bladeren van genetisch gemodificeerde tabaksplanten en dat duurt maanden. Daarnaast is ZMAPP zo duur dat massaproductie onwaarschijnlijk is. Een andere veelbelovende therapie is transfusie met bloed of plasma van ebola-overlevenden dat antistoffen tegen het virus bevat. Maar er zijn nog geen resultaten bekend van de in het najaar opgezette studies waar momenteel tweehonderd patiënten met ebola worden geïnjecteerd met bloed of plasma van ebola-overlevenden. De voorlopige resultaten worden in maart verwacht.

Laurie Garrett, Amerikaanse infectieziektedeskundige, zegt dat er twee middelen nodig zijn om de ebola-epidemie definitief een halt toe te roepen: een sneltest voor snelle identificatie en isolatie, en een vaccin. Hoewel eind november in Guinea een eerste proef met een draagbaar laboratorium werd gestart, is een sneltest nog steeds niet beschikbaar. Ook is er een jaar na de uitbraak nog altijd geen vaccin. Farmaceutische bedrijven zijn bezig met een race tegen de klok. Het vaccin redt in potentie niet alleen levens, maar is ook een goudmijn. Het Nederlandse farmaceutische bedrijf Janssen, een dochteronderneming van Johnson & Johnson, test momenteel een vaccin bij 400.000 gezonde vrijwilligers in Engeland, na veelbelovende resultaten in een kleinere groep van 60 gezonde vrijwilligers. Het abstract werd 28 januari gepubliceerd in NEJM. Veel verder zijn de farmaceuten GlaxoSmithKlein en Merck & Co die deze maand met het National Institute of Health beginnen met een gerandomiseerd onderzoek waarbij 27 duizend Liberianen, zo’n drieduizend per week, worden ingedeeld in drie groepen. Twee groepen krijgen één van de twee vaccins en één groep krijgt een placebo. De WHO verwacht dat het vaccin pas eind dit jaar op grote schaal beschikbaar zal zijn.

Feiten over ebola

• Wereldwijd zijn er per 25 januari 2015 22.092 ebolapatiënten onder wie 8.810 sterfgevallen gemeld. Deze getallen zijn volgens de WHO een onderschatting. De organisatie wijst daarbij op sterfte door andere ziekten als indirect gevolg, zoals ondervoeding, hiv, malaria, tuberculose en sterfte in het kraambed.

• De dalende incidentie in Liberia houdt aan en in Sierra Leone is voor de tweede week op rij een afnemende incidentie gerapporteerd. In Guinee werd begin januari de laagste wekelijkse incidentie sinds 17 augustus 2014 gerapporteerd.

• Sierra Leone blijft het zwaarst getroffen land.

• Wereldwijd zijn er in totaal 843 ebolabesmettingen onder gezondheidswerkers gemeld, waarvan 825 in Sierra Leone, Liberia en Guinee. 60 procent is overleden.

• Bij zes Nederlandse gezondheidsmedewerkers werd diagnostiek ingezet. De uitslag van de laboratoriumtesten was in alle gevallen negatief.

Lees meer

• dossier Ebola
• blog ebola-arts Dingeman Rijken
• interview met ebola-arts Dingeman Rijken