LHV-voorzitter: Marktwerking schept kansen voor regierol huisartsen

Het wordt een interessante formatie wat betreft de zorgsector. CDA, PvdA en ChristenUnie kunnen elkaar onmiddellijk vinden als het gaat om  de bestrijding van de bureaucratie en het afschaffen van de no-claim. Alle drie willen ook bezuinigen op de gezondheidszorg. Alleen de bedragen en posten verschillen nog. Over de marktwerking in de zorg zijn de meningen echter verdeeld. De PvdA is er geen voorstander van, het CDA heeft deze juist mede tot stand laten komen en waar de ChristenUnie staat, is niet geheel duidelijk.

Door de nieuwe Zorgverzekeringswet doet marktwerking geleidelijk aan haar intrede in de huisartsenzorg. Functionele aanspraken geven ook niet-huisartsen de kans onderdelen van huisartsenzorg aan te bieden. Dit creëert vanzelfsprekend een bedreiging, maar het schept ook kansen. Huisartsen kunnen in het nieuwe stelsel nieuwe diensten aanbieden, patiëntengroepen aan zich binden en hiermee hun regierol in de gezondheidszorg versterken. En dat is precies wat huisartsen willen.

Zij kunnen ook nieuwe samenwerkingsverbanden smeden, bijvoorbeeld voor zorg aan diabetes-, astma- en COPD-patiënten. Daardoor stimuleren zij ook substitutie van de tweede naar de eerste lijn. Voor patiënten is dit zeer relevant. Zij ontvangen op deze manier een breed zorgaanbod, dat dichtbij huis wordt aangeboden door de eigen huisarts. Bovendien is het goedkopere zorg. En als we met zijn allen de zorg betaalbaar willen houden, inclusief de toenemende zorgvraag in de eerste en tweede lijn, dan is deze ontwikkeling in het grote geheel een goede.

Als dit allemaal gevolgen van marktwerking zijn, dan staat de beroepsgroep huisartsen daar volledig achter. Marktwerking is dan goed voor de huisarts én goed voor de patiënt. En dat raakt de kern van het LHV-beleid, waarin huisarts en patiënt centraal staan.

Het klinkt goed: ‘de patiënt staat centraal’. Maar heeft die patiënt wel dezelfde opvattingen als de huisarts en de LHV over die centrale positie binnen het systeem van marktwerking? Kijkt de patiënt in de eerste plaats naar de kwaliteit van de zorgverlening of is hij vooral een calculerende burger, die zijn keuze voor zorg voornamelijk door de prijs laat bepalen? In de huidige systematiek is de patiënt gedwongen een afweging te maken tussen kwaliteit en prijs. Tijdens het recente KNMG-symposium over één jaar Zorgverzekeringswet, vielen mij rond dit onderwerp een paar interessante cijfers op. Het grootste deel, ruim 70 procent, van de patiënten laat de keuze voor een zorgverzekering afhangen van het prijskaartje. Slechts iets meer dan 20 procent laat zich bij die keuze leiden door het zorgaanbod. Het ligt voor de hand, maar ik was toch even verrast dat de gezonde patiënt kiest voor het prijskaartje en de zieke patiënt, of zij die de gevolgen van ziekte hebben ondervonden, voor kwaliteit.
Dat betekent niet meer en niet minder dan dat de inhoud van het begrip marktwerking goeddeels wordt bepaald door zorgverzekeraars. Dat is naar mijn mening de reden om in Nederland te kiezen voor een beperkte vorm van markwerking. Er zullen namelijk grenzen moeten worden gesteld. Allereerst vanuit het maatschappelijke belang dat de zorg ook daadwerkelijk kan terechtkomen bij de doelgroepen die deze zorg nodig hebben. Daarnaast zijn grenzen uit financieel oogpunt noodzakelijk. Moet elke vorm van (soms exorbitante) zorg worden aangeboden, hoe miniem de vraag ook is? Moet peperdure zorg worden voortgezet, zelfs als daar medisch gezien geen enkele basis meer voor is? Tot slot zijn grenzen aan markwerking noodzakelijk op basis van het solidariteitsbeginsel van ons zorgstelsel. Gezonde consumenten betalen mee aan de zorg voor zieke patiënten. Dan mag je om grenzen daaraan vragen.

En waarvoor kiest de LHV binnen de grenzen van die marktwerking? De LHV kiest voor de kwaliteit van de zorg, en daarmee voor het uitgangspunt dat de patiënt centraal staat. Het zou goed zijn als dat beginsel de uitkomst is van de formatiebesprekingen en zijn weerslag vindt in het regeerakkoord.