KNMG-voorzitter: Schuivende panelen

Wie bepaalt de inrichting, inhoud, organisatie en uitvoering van de gezondheidszorg? Hebben wij als professionals met onze traditionele organisaties daar nog wel invloed op? Hebben wij een goed antwoord op de invloed van consumenten, patiënten en andere partijen op de kaders van de gezondheidszorg? Wat zijn de gevolgen van marktwerking, concurrentie en taakherschikking, en is de inzet van artsen daarop toegesneden? Wat betekent een dominantere positie van preventie, gezondheidsbevordering en care in het gezondheidsbeleid voor de zorg die nu nog vooral op cure is georiënteerd? Belangrijke vraagstukken, waarin wij als professionals volgens prof. dr. James Kennedy tot op heden te veel een ondergeschikte rol spelen.1 En daar ben ik het mee eens.

Hoe komt dat? Tot nu toe hebben artsen altijd meebewogen met maatschappelijke verschuivingen. De assertiviteitsrevolutie in de spreekkamer heeft ertoe geleid dat de arts meer en meer ging samenwerken met zijn patiënt. De vraag is echter waar de grens van samenwerken is bereikt. Volgens Kennedy is er met dit dilemma een fundamentele onzekerheid in het werk van de arts geslopen en daarmee is de problematische zoektocht naar een gezonde relatie tussen de medische professie en de samenleving ontstaan. Wat moet de rol van de dokter zijn in de samenleving waar hij deel van uitmaakt? Hoe kunnen wij ons met gezag en met dienstbaarheid manifesteren in een samenleving die vraagt om leiderschap en visie? Zijn we inderdaad de wat geïsoleerde beroepsgroep die niet pro-actief inspeelt op maatschappelijke veranderingen? Het is tijd voor een heroriëntatie en herpositionering van de KNMG. Tijd voor een nieuwe visie op het fundament van de beroepsgroep.

Artsen zijn onmisbaar voor de gezondheidszorg; zij hebben alleen al daarom een bijzondere verantwoordelijkheid voor de zorg. Daaraan ontleent de KNMG haar missie en haar maatschappelijke, initiërende, representerende en regulerende taken. Wat betekent dat nu precies? De KNMG wil zowel op publiek niveau als in de zorgsector maatschappelijke en zorginhoudelijke dilemma’s, misstanden en thema’s agenderen. De nieuwe realiteit bepaalt dat we daarvoor een duidelijke knip moeten willen maken met de zaken die niet aan ‘inhoud’ gerelateerd zijn. Er zijn immers andere verbanden die zich daarvoor voor de dokter sterk maken. Juist omdat de KNMG zich niet met materiële belangenbehartiging bezighoudt, kunnen we met gezag uitspraken doen over misstanden en noodzakelijk geachte ontwikkelingen in de zorg. We nemen daarbij het voortouw in zelfregulering, met als doel een goede, fatsoenlijke, vertrouwenwekkende, integere en toekomstgerichte beroepsuitoefening. Dat kan de dokter van de KNMG verwachten, en dat kan de samenleving van de dokter verwachten.

De huidige en toekomstige ontwikkelingen in de gezondheidszorg vragen om een volstrekt nieuwe, gecoördineerde aanpak, ook en juist vanuit de beroepsgroep artsen.

De dokter verdient het respect van zijn patiënten op basis van zijn professionaliteit. Daarom zijn de belangrijkste pijlers van die aanpak gebaseerd op inhoud, niet op geld. Ik noem de belangrijkste: maatschappelijk en moreel gezag van het professioneel handelen van artsen, kwaliteitsbeleid voor artsen, zelfreiniging binnen de beroepsgroep en aandacht voor (on)gewenste ontwikkelingen in de ordening en financiering van de zorg en de volksgezondheid. Deze pijlers werken we in de federatie uit tot een strategie waarmee de professionals en hun organisaties ook daadwerkelijk kunnen laten zien dat zij ‘dienend’, actief en betrokken willen zijn bij en richting geven aan de ontwikkelingen in de samenleving. Want nog immer geldt… noblesse oblige.

Peter Holland, voorzitter KNMG

1. Prof. dr. James Kennedy, hoogleraar nieuwste geschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam, in zijn feestrede, uitgesproken tijdens de viering van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde op zaterdag 6 januari in het Concertgebouw, Amsterdam.