Laatste nieuws
TvV
2 minuten leestijd

Kwakzalvers van de chemische geneeskunde

Plaats een reactie

Het definitieve verhaal over de grootste ramp uit de menselijke geschiedenis, vermeldt de achterflap van De pest. De Zwarte Dood in Europa. Beide auteurs, William Naphy en Andrew Spicer, beschrijven in het boek hoe middeleeuwers deze verwoestende epidemie moeten hebben ervaren. Om die reden geven ze ook weer wat de vroegmiddeleeuwse mensen van de ziekte begrepen.



Vooraanstaande artsen stelden dat epidemieën zich voordeden vanwege een bepaalde constellatie van de hemellichamen. Dat zou leiden tot een afwijking in de atmosfeer die tot een miasmatische (verontreinigende en vervuilde) stoornis leidde. Eigenlijk waren deze ‘medici’ vooral filosofen. Zij theoretiseerden over ziekte met behulp van veronderstellingen van oude denkers, vooral Aristoteles, Galenus en Hippocrates. Naast deze artsen waren er ook medici die een andere benadering van de ziekte hadden. De empirici kwamen tot een verklaring door observatie en ervaring. Omdat empirici niet nood­zakelijk een opleiding hadden genoten in de schone kunst van het denken, beschouwden de aan de universiteit opgeleide artsen hen, hun methoden en opvattingen als minderwaardig.



Dat de medische gemeenschap in de vroegmoderne periode in wezen ‘homeopathisch’ was en zich tegen de ‘kwakzalvers’ van de chemische

geneeskunde keerde, is volgens de auteurs één van de grote tegenstrijdigheden in de geschiedenis.



Omdat observatie en ervaring volgens de geleerden geen nut hadden bij het begrijpen van de ziekte, moest de epidemie worden verklaard met bepaalde vooronderstellingen over de werkelijkheid. Hun conclusie was dat de pest koorts was die door een slechte lucht werd veroorzaakt.



Op een aantal plaatsen proberen de auteurs duidelijk te maken hoe groot de schaal van de sterfte was. Vooral in de eerste vijf jaar van de eerste grote pestepidemie (1347-1400) veroorzaakte de zwarte dood onvoorstelbaar veel doden in Europa. Paus Clemens VI (1291-1352) schatte dat er op een totale bevolking van 75 miljoen mensen bijna 24 miljoen slachtoffers waren. In vergelijking met de moderne wereld zou dit betekenen dat in Europa 108 miljoen mensen zouden omkomen in een periode van zestig maanden. Als de sterftecijfers van de grote pest van Londen worden omgerekend naar de huidige tijd, zouden er binnen één jaar 1,4 of zelfs 1,8 miljoen Londe­naren overlijden; bijna 5000 per dag.



De pest en andere epidemische ziekten hebben hun sporen nagelaten in de psyche van de westerse mens. ‘De erfenis van de pest en andere epidemieën is dat veel mensen bang zijn voor een uitbarsting van een onbekende, gevaarlijke en ongeneeslijke ziekte. Gezondheid en hygiëne kregen een uitleg die het natuurlijke en lichamelijke oversteeg en ook het morele en geestelijke omvatte.’ En: ‘Artsen werden beschouwd als in het beste geval goedwillig maar onbekwaam en in het slechtste geval als gevaarlijke kwakzalvers’. << TvV

William Naphy & Andrew Spicer, De pest. De Zwarte Dood in Europa, Pearson Education, 181 blz., 22,95 euro.

Media en cultuur
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.