LHV-voorzitter: Doelmatigheid mag goede geneesmiddelenvoorziening niet dwarsbomen

De geneesmiddelenvoorziening stond onlangs weer eens in het middelpunt van de belangstelling. Eerst was er de ophef over goedkope simvastatine uit India. Sommige geneesmiddelenprijzen gingen als gevolg daarvan gelijk omlaag. ZN en de KNMP stonden tegenover elkaar voor de rechter met een reclamecampagne als inzet. Kort daarop stonden vijftien verzekeraars en acht geneesmiddelenfabrikanten voor de rechter, nu over uitbreiding van het preferentiebeleid van de verzekeraars. Dat alles werd uitvoerig gevolgd door diverse media. Kortom, opnieuw werd de stelling dat BV Nederland rond de jaarwisseling stilligt naar het rijk der fabelen verwezen. Voor mij waren deze gebeurtenissen aanleiding om een aantal LHV-standpunten weer eens de revue te laten passeren.

Startpunt in de geneesmiddelenvoorziening is natuurlijk meestal het (herhaal)recept van de huisarts. Sinds jaar en dag worden recepten in principe uitgeschreven op stofnaam. De huisarts beslist daarbij over het voorgeschreven middel, dat vervolgens op basis van gemaakte afspraken door de apotheker wordt afgeleverd. De huisarts is echter ook degene die beslist of bij een bepaalde patiënt uit kwaliteitsoverwegingen een ander geneesmiddel eerste keus is. Zo’n weloverwogen en gemotiveerde beslissing moet de huisarts in het belang van de patiënt en van doelmatige geneesmiddelenvoorziening kunnen blijven maken. Ik ben een groot voorstander van doelmatigheid, maar niet als dit betekent dat de huisarts wordt beperkt in zijn verantwoordelijkheden. Daarnaast kan doelmatigheid er met het preferentiebeleid van verzekeraars toe leiden dat bij generiek voorschrijven een patiënt om de haverklap wordt geconfronteerd met medicijnen van een andere fabrikant. De pil van vandaag is rond en wit, maar kan morgen opeens zijn vervangen door een ovale, blauwe. Dat werkt onduidelijkheid in de hand en verlaagt de therapietrouw - die alle zorgverleners nu juist willen stimuleren.

Een goede geneesmiddelenvoorziening is er daarom bij gebaat dat voorschrijven en afleveren van geneesmiddelen binnen de keten van huisartsen en apothekers plaatsvindt. Binnen die goed samenwerkende keten heeft ieder zijn eigen verantwoordelijkheid, die niet negatief moet worden beïnvloed door financiële overwegingen van derden. Maar ook voor de keten geldt het uitgangspunt ‘schoenmaker blijf bij je leest’. Ik ben er daarom geen voorstander van om preventieprogramma’s, health checks en zelfs herhaalreceptuur bij de apotheker onder te brengen. Over die herhaalreceptuur nog het volgende. Iemand suggereerde eens dat huisartsen herhaalmedicatie wellicht uit financiële overwegingen te lang zouden voorschrijven. Ik verwees die suggestie direct naar de prullenmand, maar heb wel een idee hoe dit soort gedachten is uit te bannen. Schrap het tarief voor een herhaalrecept en verhoog het inschrijftarief van de huisarts met een bedrag dat het gemiddelde daarvan is. Dan is die discussie ook direct uit de wereld.

Tot slot. Sprekend over het voorschrijven en afleveren van geneesmiddelen kan ik natuurlijk niet om de apotheekhoudend huisarts heen, die beide functies in zich verenigt. Voor deze huisartsen speelt er in het kader van de geneesmiddelenvoorziening nog een ander probleem, want ook daarin heeft het begrip marktwerking zijn intrede gedaan. Marktwerking kan in mijn ogen alleen maar functioneel zijn als partijen gelijkwaardige posities hebben. Het vergunningenstelsel voor apotheekhoudende huisartsen zorgt echter voor het tegenovergestelde. Zij mogen alleen aan eigen patiënten en dan nog binnen een beperkt gebied afleveren. Voor sommige ingeschreven patiënten betekent dit dat zij, ondanks de aanwezige doktersapotheek, toch met hun recept naar de openbare apotheek moeten, waar iedereen terechtkan. De patiënt wordt hier dus sterk beperkt in zijn keuzevrijheid. En van marktwerking is al helemaal geen sprake. Apotheekhoudende huisartsen kunnen en willen best concurreren met de apotheker, maar de wet staat het ze gewoon niet toe. En dan moeten we nog afwachten of de wijze waarop volgens de nieuwe Geneesmiddelenwet apotheekvergunningen worden afgegeven recht doet aan het belang dat ‘heel Den Haag’ in de aanloop naar deze wet aan de apotheekhoudend huisarts hechtte.

Steven van Eijck, voorzitter LHV