Laatste nieuws
Frans Meulenberg
2 minuten leestijd

John Updike (1932-2009): chroniqueur van het isolement

Plaats een reactie

Behalve de Nobelprijs won John Updike zo ongeveer alle literaire prijzen die voor schrijvers haalbaar zijn. In zijn veelzijdige oeuvre (bestaande uit meer dan veertig romans) spelen seks, dood en religie een voorname rol.



Maar Updike schuwde ook de actualiteit niet, getuige bijvoorbeeld het mooie Memories of the Ford administration: a novel en zijn voorlaatste roman Terrorist met als thema de post-9/11-angst. Maar zijn beste werken gaan over doorsneemensen, hun verhoudingen, emoties en ervaringen. En vooral hun overspel dat uiteindelijk niemand gelukkig maakt, met als rente eenzaamheid. Een stevig fundament voor Updikes roem vormen de vier romans (en één novelle) over Harry ‘Rabbit’ Angstrom, een sympathieke maar tegelijkertijd ook deerniswekkende antiheld.



Als weinig auteurs bezat de beminnelijke Updike een fijnzinnig oor voor de klank van woorden, en gevoel voor stijl en ritme. Wie hem hardop leest, hoort hoe muzikaal zijn zinnen klinken. Een sensitief en zintuiglijk schrijver ook, vaak puttend uit eigen ervaringen. Anders geformuleerd: Updike camoufleerde zijn fictie met autobiografie. Kwalen en heuse ziekten spelen in veel van zijn romans een vooraanstaande rol.



Updike stotterde, leed aan astma én psoriasis. In zijn autobiografie Self-consciousness wijdde hij een heel hoofdstuk aan psoriasis. Volgens hem scherpt de ziekte het denken: altijd moeten nieuwe manieren worden bedacht om de symptomen te verbergen. Steeds weer kijkt de patiënt in de spiegel. Hoe erg is het? Ziet het er beter uit? Psoriasis leidt in zijn visie tot een eigenaardig soort narcisme, waarbij Narcissus zichzelf vol afkeer bekijkt. In de roman The centaur - een liefdevol portret van zijn vader - draagt de jonge Peter Caldwell de ziekte als een geheim waarvoor hij zich diep schaamt.



En in de novelle From the journal of a leper uit de bundel Problems and other stories schetst hij messcherp het erotisch profiel van de psoriasispatiënt: ‘Lusty, though we are loathsome to love.’



Maar er is meer. Updikes grootmoeder van moeders kant had de ziekte van Parkinson. Haar aftakeling stond model voor de moeder van Harry ‘Rabbit’ Angstrom die aan een ernstige vorm van Parkinson lijdt die uiteindelijk ook leidt tot haar dood. De roman Trust Me ten slotte bevat een zeldzaam ontroerende passage over dementie. Ziekte is in het oeuvre van Updike een vlijmscherp mes, want het isoleert de patiënt van de ‘happy herds of healthy’. Dat was John Updike vooral: kroniekschrijver van het isolement. Frans Meulenberg



Beeld: Antonin Kratochville, HH

Media en cultuur ziekte van parkinson
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.