Concurrentie reguliere klinische zorg best mogelijk

De belangrijkste voorwaarde voor concurrentie in de ziekenhuiszorg is de aanwezigheid van andere aanbieders. Aan die voorwaarde wordt in Nederland meestal voldaan. Tweederde van de ziekenhuizen heeft binnen een straal van 40 kilometer voldoende concurrenten. Dat concludeert het Onderzoekscentrum voor Financieel Economisch Beleid (OCFEB) in een recent rapport.

In ‘Concurrentie tussen Nederlandse ziekenhuizen’ delen de onderzoekers de ziekenhuiszorg in naar complexiteit en vraagomvang. Het rapport onderscheidt drie deelgebieden met een grote vraag: zelfstandige specialismen (zoals cardiologie en chirurgie), normaal-complexe zorg (zoals gastro-enterologie, KNO en urologie) en hoogcomplexe zorg (pulmonaire geneeskunde en neurologie). Samen vertegenwoordigen zij 98 procent van alle klinische zorg.

Op deze deelterreinen zien de onderzoekers mogelijkheden voor concurrentie. Voor het grootste deel geldt dat de zorg op veel plaatsen wordt aangeboden, zodat patiënten nooit ver hoeven te reizen naar een goedkopere of betere aanbieder. Een voorbehoud wordt wel gemaakt voor normaal-complexe zorg met een grote vraag. Deze deelmarkt omvat 27 procent van alle klinische zorg. Toch heeft slechts eenderde van alle ziekenhuizen op dit gebied voldoende concurrenten binnen een straal van 40 kilometer.

Daar waar de vraag klein is, zien de onderzoekers grote risico’s voor marktfalen. Het gaat dan zowel om zorg van normale complexiteit (zoals allergologie en reumatologie) als om hoogcomplexe zorg (als geriatrie en neurochirurgie). Door het kleine aantal verrichtingen is het moeilijk van deze zorgvormen de prestaties te meten. Verzekeraars kunnen daardoor lastiger vergelijkingen maken. De bescheiden vraag vertegenwoordigt bovendien een evenredig kleine consumentenmacht. Hinderlijker voor concurrentie is het beperkte aantal aanbieders. Slechts eenderde van de aanbieders ondervindt binnen 40 kilometer concurrentie van maximaal drie andere ziekenhuizen. Daar staat tegenover dat de gespecialiseerde zorgvormen slechts 2 procent van het totale aanbod uitmaken.

Het OCFEB onderzoekt samen met het  instituut Beleid en Management Gezondheidszorg (beide van de Rotterdamse Erasmus Universiteit) in opdracht van het ministerie van VWS de mogelijkheid van concurrentie in de curatieve zorg. Eerder verscheen al een rapport over de spoedeisende zorg en de electieve zorg in dagbehandeling. << RC