Orde-voorzitter: Marktwerking en modus operandi

Soms lees je iets dat op het eerste gezicht hoogst alarmerend lijkt. Vaak heet dit dan een wetenschappelijk of semiwetenschappelijk onderzoek. Je kunt zo’n bericht voor waar aannemen (‘er zal vast wel goed over zijn nagedacht binnen een of andere gerenommeerde instelling’) of op je eigen ervaring en kritisch vermogen vertrouwen en het verhaal tot op de bodem onderzoeken. Iets dergelijks overkwam me onlangs toen de volgende mededeling de publiciteit haalde.

‘De kosten van de ziekenhuiszorg waarvoor vrije prijs­vorming geldt, zijn in 2006 zeer snel gegroeid. Berekeningen van Vektis, het onderzoeksbureau van de zorgverzekeraars, in samenwerking met The Boston Consulting Group (BCG), wijzen op een groeipercentage van bijna 12 procent. Van de 12 procent kostengroei wordt maar liefst 10 procent verklaard door een sterke verhoging van het volume (het aantal behandelingen). Weliswaar zijn prijs­verhogingen dus beperkt gebleven (een belangrijke doelstelling van het nieuwe zorgstelsel) maar de volumeontwikkeling is onverwacht en zo groot dat de totale kosten in dit geliberaliseerde segment boven­gemiddeld stijgen. Hoger dan de groei van zorgkosten in het verleden. Voor de hand liggende oorzaken, als het wegwerken van wachtlijsten of declaratieachterstanden, lijken hier niet aan ten grondslag te liggen.’

Bij het op hun waarde schatten van onderzoeken, is het aan te raden eerst te kijken wie de opdracht heeft verstrekt. Met andere woorden: even beoordelen of er geen sprake is van, wat in het Engels zo fraai heet, een ‘hidden agenda’. Dus toen ik zag dat dit onderzoek op instigatie van de zorgverzekeraars naar buiten werd gebracht, was mijn eerste gedachte dan ook: ‘ah, de geesten moeten rijp worden gemaakt voor een verdere premieverhoging’, dan wel ‘de dokters gaan nog meer op de vingers worden gekeken bij het voorschrijven van behandelingen’. Ervan uitgaande dat dokters slechts behandelen op goede indicaties (volgens de richt­lijnen van de wetenschappelijke verenigingen), is het laatste slechts hinderlijk, maar de dreigende premieverhoging pijnlijk.

Ik heb eerst maar eens bij mijn eigen ziekenhuis gecheckt of ik daar deze gesignaleerde trend kon herkennen. Nee dus. De conclusie is juist dat bij ons op basis van daadwerkelijke ingrepen de volumina en de prijzen in het B-segment minder zijn gestegen dan in het  A-segment! Wat is er aan de hand? Vektis kijkt naar in 2005 en 2006 geopende DBC’s en naar de over die jaren gedeclareerde zorg; en wel in zeven kwar­talen. Daar zet ik mijn vraagtekens bij. Een DBC kan immers een periode van meer dan een jaar beslaan: een operatie wordt niet noodzakelijkerwijs in het jaar gedaan waarin de DBC is geopend.

Los daarvan lijkt dit een aanval op de marktwerking. Dat kan toch niet de bedoeling zijn. Ook ik ben voor concurrentie, transparantie en kostenverlaging. Concurrentie betekent dat je beter probeert te zijn dan de ander en dat je daardoor een deel van de zorgmarkt in handen krijgt. Bepaalde zorg moet en kan goedkoper, zoals planbare zorg in dagbehandeling. Hier is een rol weggelegd voor zelfstandige behandelcentra, de ZBC’s. Bij een dergelijke segmentering van de zorg ontstaat dan vanzelf ruimte binnen de ziekenhuizen voor ‘moeilijke’ zorgproducten met toegevoegde waarde, waarmee ziekenhuis en medicus zich kunnen onderscheiden en die marktconform kunnen worden gehonoreerd.

En daarmee kom ik op het tweede feilen van dit onderzoek: het lijkt alsof er is uitgegaan van een bepaalde premisse en men geen oog had voor de prijs­effecten op langere termijn. De vrije prijs-­­vorming in het B-segment komt alleen goed uit de verf als er voldoende zorgaanbieders zijn: dan daalt de prijs vanzelf. Het gaat allemaal om de modus operandi, zoals wij dokters weten.