Arbeid, werk voor iedere arts

Onderzoek wijst uit dat arbeid goed is voor de gezondheid. Functioneren in arbeid heeft allerlei positieve effecten, zowel voor de maatschappij als voor het individu. Maatschappelijk betekent een grotere deelname aan het arbeidsproces minder inactieven en daarmee betere economische perspectieven, daling van de criminaliteit, verbetering van integratie en inburgering en een daling van de medische consumptie.

Artsen hechten meer aan het individuele belang. Voor een individu draagt deelname aan arbeid bij aan zingeving, aan geluk, aan gezondheidsbeleving en ook aan grotere materiële welvaart. Voor elk individu is functioneren en participeren in de samenleving, met name in arbeid, van groot belang. Dat geldt dus ook voor elke patiënt. Arbeid blijkt een positieve factor te zijn bij de behandeling van ziekten.

Het belang van arbeid voor de patiënt is dat zowel zijn prognose verbetert, als dat de kans dat hij in de toekomst kan blijven functioneren toeneemt, onafhankelijk van het uiteindelijke resultaat van het genezingsproces. Bij elk behandelcontact staat het belang van de patiënt voorop: dit betekent dat aandacht voor participeren, veelal in arbeid, onderdeel van elk behandelcontact hoort te zijn.

Hoe is dit in de huidige praktijk? Helaas heeft de behandelaar vaak weinig aandacht voor arbeid. Natuurlijk is aandacht voor genezing impliciet ook aandacht voor het blijven functioneren, maar bij aandoeningen met blijvende schade en bij chronische aandoeningen is het functioneren, en dus ook het functioneren in arbeid, aangetast.

In Nederland is de scheiding van behandeling en beoordeling anders geregeld dan elders. Daardoor kan het idee ontstaan dat arbeid en oordelen over de mogelijkheid tot arbeid horen bij de begeleidende (i.c. de bedrijfsarts) en de beoordelende partij (i.c. de verzekeringsarts). Dit idee is pertinent onjuist.

In Engeland heeft het belang van arbeid voor de patiënt geleid tot de healthcare professionals’ consensus statement of health and work:

‘Arbeid (…) bevordert een goede fysieke en mentale gezondheid, helpt gezondheidsproblemen te voorkomen en kan mensen helpen te herstellen van ziekte. Goed werk beloont het individu ook met een groot gevoel van eigenwaarde en heeft positieve effecten op sociaal functioneren.’

‘De cruciale relatie tussen werk en gezondheid dicteert dat – waar passend – actief blijven of terugkeren in geschikte arbeid een kritische uitkomstmaat moet zijn voor succes in de behandeling en ondersteuning van mensen in de werkzame leeftijd.’

Arbeid is dus een kritische uitkomstmaat voor succes in de behandeling. Dit impliceert dat elke zorgverlener in de keten zijn zorg mede richt op behoud of herstel van functioneren, weliswaar vanuit het eigen beroepsperspectief, maar altijd gericht op bewustmaken en activeren van de patiënt. Spreken over arbeid als nevendoel en belang van arbeid voor de toekomst richt de aandacht van de patiënt op arbeid en verbetert de prognose, zowel ten aanzien van fysiek en mentaal herstel, als ten aanzien van zijn positie in de maatschappij en materiële welvaart in de toekomst.

De multidisciplinaire richtlijnen die momenteel worden ontwikkeld, besteden aandacht
aan de factor arbeid. Maar arbeid moet geen additioneel hoofdstuk zijn, maar een integrale factor gedurende elk moment van medisch handelen.

Han Hullen, vicevoorzitter NVVG