Schuim en zweet

Lui onderuit in een strandstoel op een Thais strand en verdiept in een spannend boek werd ik 15 jaar geleden aangestoten door een Nederlander: ‘Ze hebben je nodig’. Bij de zee zag ik een samenscholing van Thai en vakantiegangers voorovergebogen over: ja, wie of wat? Ik wurmde me door de menigte en zag daar enkele mensen met de hevelmethode (armen van het slachtoffer op en neer bewegen) een poging tot reanimatie ondernemen.

Ik maakte me bekend als arts, bukte me over een levenloze, blijkbaar Thaise jongeman van een jaar of twintig, die aangespoeld zou zijn uit de tropische zee van zo’n graad of 30. Lichtstijve pupillen, géén pols, géén ademhaling, cyanotische lippen. Zinloos, dacht ik, hoelang heeft hij al in dat warme water gelegen? Maar wat doe je met inmiddels zo’n 50 verwachtingsvolle mensen om je heen?

Dus nam ik de pseudoreanimatie over. Hoe was het ook al weer: drie maal of vijf maal beademen en daarna tien keer of vijftien keer hartmassage? Als verpleeghuisarts is reanimatie geen dagelijkse handeling. Toch maar starten: hoofd achterover, kin naar boven, dan de eerste ademinflatie, waarna meteen schuim uit de mond van deze man kwam en de weerzin bij mij toenam. Hoeveel vocht zat er niet in die longen? En al voordat ik met de eerste hartmassages begon, had ik nog minder vertrouwen in een goede afloop.

Maar ja, die groeiende meute omstanders, die verder ook geen hand uitstak. Dus doorzetten! Een aantal keren hartmassage, en vijf maal (of toch drie maal?) luchtinflatie, zweet vermengde zich met schuim.
Deze walging duurde tien of vijftien minuten op dat bloedhete strand. Nog steeds geen hartslag en nog steeds die lichtstijve pupillen. Dus: stop reanimatie, tot teleurstelling en misschien ook woede van de sensatiebeluste menigte. De jongeman werd daarop door vrienden of familie meegenomen in een open truckje. Waar bleef toch die ambulance? Verbijstering en woede streden: als er een blanke toerist was aangespoeld dan waren er al minstens drie ambulances van even zoveel particuliere ziekenhuizen op de boulevard verschenen.

Later hoorde ik dat hulp voor de dode Thai bij het eerste beste ziekenhuis werd geweigerd: er was niemand, die zich garant wilde stellen voor de betaling. Bij het tweede (staats)ziekenhuis werd de dood geconstateerd. Een reanimatie, zinvol voor de omstanders?

Coen F.M. Tonino, specialist ouderengeneeskunde n.p.

Zomerserie Is er een dokter op het strand?