De pijn van pijnstillers
2 reactiesOproep om bijwerkingen van NSAID’s te beheersen
NSAID’s zijn vrijelijk beschikbaar voor de zorgconsument. In allerlei maten en doseringen. Een goede zaak, ware het niet dat de gebruiker doorgaans niet goed op de hoogte is van de risico’s die hieraan kleven.
Op het gebied van geneesmiddelengebruik en geneesmiddelenvoorziening zitten de NSAID’s mij erg hoog. Ik heb mijn zorgen voorgelegd aan het ministerie van VWS en aan de LHV, maar daar lijkt men mij niet te begrijpen. Ik waag nog een poging mijn zorgen uit te spreken.
NSAID’s zijn in steeds hogere doseringen vrij verkrijgbaar. In de praktijk gaat het om ibuprofen, diclofenac en naproxen. Naproxen, een sterke NSAID, is sinds vorig najaar zelfs in 500 mg tabletten te koop. Hoewel het goede pijnstillers zijn, hebben NSAID’s potentieel zeer ernstige bijwerkingen, tot maag-darmbloedingen, hartfalen en nierfalen aan toe (zie het Farmacotherapeutisch Kompas) en zeer ernstige interacties, met name met bloedverdunners en corticosteroïden.
Verweven zaken
Het probleem met de NSAID’s bestaat uit drie met elkaar verweven zaken. Ten eerste beseffen veel gebruikers de risico’s niet (je koopt immers gewoon een sterke pijnstiller en de waarschuwingen daarbij van apotheker en drogist worden maar zelden onthouden). Ten tweede vertellen mensen hun arts niet dat ze NSAID’s gebruiken. Als die arts er dan nog een voorschrijft, neemt de kans op problemen nog toe. En ten derde gebruiken steeds meer mensen steeds meer medicijnen. Ziekten als diabetes mellitus en de (primaire en secundaire) preventie van hart- en vaatziekten worden steeds intensiever medicamenteus behandeld, met een toenemend risico op schadelijke interacties met NSAID’s.
Punt twee en drie creëren een levensgroot risico op vermijdbare spoedopnames. Bekend is dat 10 procent van de ziekenhuisopnames het gevolg is van medicatiefouten, en die fouten liggen volgens mij vooral op dit gebied.
Maagprotectie
Artsen die NSAID’s voorschrijven, wordt sterk aangeraden daarbij aan maagprotectie te denken. Zo leren ze bijvoorbeeld bij mensen met diabetes, hartziekten en astma zeer terughoudend te zijn met NSAID’s. Het risico op ernstige bijwerkingen en interacties is immers nog groter.
In de vrije verkoop zijn deze beschermende maatregelen natuurlijk niet van toepassing. Ik denk – ik begeef mij nu op glad ijs – dat verreweg de meeste mensen die NSAID’s kopen, de gevaren daarvan niet onderkennen, zelfs niet de mensen die al andere medicijnen gebruiken.
Ik denk dat het enig juiste is de vrije verkoop van NSAID’s door publiekscampagnes zeer sterk te ontmoedigen of zelfs te verbieden.
Joachim Knap, huisarts
Correspondentieadres: joachimknap@xs4all.nl; c.c.: redactie@medischcontact.nl.
Geen belangenverstrengeling gemeld.
Mevr. Dr. R. M. van Soesbergen, reumatoloog n. p.
, Amsterdam
Het artikel van Joachim Knap is mij uit het hart gegrepen en zijn laatste zin onderschrijf ik volledig.
Telkens als ik op de tv. reclames zie voor middelen als naproxen, diclofenac, ibuprofen etc. verbaas ik mij over het feit, dat de werking van dez...e middelen zo overdreven wordt uitgebeeld. Een vader, die niet vooruit kan van de rugpijn, zwaait na het innemen van een NSAID soepel met een grote boog zijn zoontje door de lucht. Dit beeld wordt met vele varianten vertoond. Over de bijwerkingen wordt nooit gerept. Er wordt eveneens niet gezegd :"Meldt U aan Uw huisarts, dat U deze middelen gebruikt". Reumatologen controleren bij NSAID-gebruik leucocyten, thrombocyten nier- en leverfuncties. Dat zijn, zeker bij ouderen, geen overbodige handelingen.
Ongeveer 25 jaar geleden kwam Tanderil, een fenylbutazonpreparaat, op de vrije markt. Het werd in ruime mate gebruikt door sporters. Bij blessures verminderde het de zwelling en de pijn. Helaas zijn bij een aantal mensen (soms fatale) leucopenieen ontstaan. Dit noopte de overheden in de hele wereld dit middel samen met zijn grote broer Butazolidine uit de handel te nemen. In die periode was Butazolidine het middel bij M. Bechterew. Na actie van de reumatologen kwam Butazolidine weer op de markt met de voorwaarde, dat het alleen door reumatologen voorgeschreven mocht worden.
Het zou nuttig kunnen zijn onderzoek te doen naar de nadelige effecten van het gebruik van NSAID's uit de vrije handel en zo nodig deze middelen uit de vrije verkoop te halen.
Aukelien van Nijen, psychiater
, Olst
Mijn hartelijke dank voor het uitspreken van uw zorgen omtrent het gebruik van NSAID's.
In de inleiding spreekt u echter over het feit dat u het een goede zaak vindt, dat de NSAID's vrijelijk verkrijgbaar zijn. Dat ben ik echter niet met u eens en ...bovendien heb ik de indruk, dat u zich daar in feite ook zorgen over maakt, vooral vanwege de genoemde interacties.
U vergeet in uw opiniestuk echter 1 belangrijke interactie, dat is nl de interactie met SSRI's. Deze geneesmiddelen worden op grote schaal voorgeschreven (van paroxetine waren er in 2008 1,4 miljoen voorschriften (bron: Stichting Farmaceutische kengetallen)). Bovendien hebben SSRI's intrinsiek een risico op stollingsproblemen.
Vanwege het risico op bijwerkingen vraag ik altijd aan patienten of zij NSAID's gebruiken. Wanneer zij dit chronisch gebruiken, zonder dat daar een duidelijke medische noodzaak voor is (bijvoorbeeld een reumatische aandoening), en er om psychiatrische redenen is een SSRI voor te schrijven, probeer ik vrijwel altijd patienten het gebruik van NSAID's te laten stoppen.
Misschien lukt het nu wel om VWS op de gevaren te wijzen, zeker nu er een arts als staatssecretaris op het departement zit, die net uit het veld komt. Ik zou voorstander zijn van niet meer vrijelijk verkrijgen of anders een voorlichtingscampagne over de risico's.