Leuk leren

Hoofdredacteur Crul schrijft ‘dat het maar goed is dat het verloskundefantoom inmiddels in het museum staat’ (MC 19/2011: 1171). Niets is minder waar: het hulpmiddel uit de 18de eeuw beleeft juist een renaissance: speciaal voor gynaecologen (in opleiding) en verloskundigen om te leren hoe zij als het ware reflectoir moeten handelen bij stuitbevallingen, schouderdystocie, versie en extractie, en uitwendige versie.1 Voor de versie zijn zelfs speciale fantomen ontworpen. Ook Medisch Contact kopte nog met het door ons onderbouwde: ‘Frequent fantoomonderricht geeft zekerheid’ (MC 43/2006: 1700). Het fantoomonderricht vormt de kern van onze door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie & Gynaecologie aanbevolen cursussen Praktische Verloskunde: Stuitligging en Schouderdystocie, en die van de Operatieve Verloskunde. Juist de onder leiding van ervaren gynaecologen onderwezen individuele fantoomoefeningen scoren de hoogste waardering bij de cursusevaluatie.

Zelfs na specialisatie tot gynaecoloog worden fantoomoefeningen thans beschouwd als de enig juiste mogelijkheid om vaardigheid te behouden vanwege de steeds zeldzamer wordende stuitbevallingen.2 De genoemde ‘Spelletjes voor artsen’ zullen het ‘handgevoel’ bij het ouderwetse fantoom nooit kunnen vervangen: ‘leuker kunnen we het niet maken’.

Wel zijn er inmiddels vijftig kleurenanimaties beschikbaar om, naast de driedimensionale illustraties, de fantoomoefeningen te demonstreren.3

Arnhem, mei 2011

dr. A.T.M. Verhoeven, vrouwenarts niet- praktiserend,

dr. J.P. de Leeuw, gynaecoloog, onderwijscoördinator

1. Thiery M, Het verloskundig fantoom: obsoleet of actueel? Geschiedenis der Geneeskunde, 2001: 4: 245-50.

2. Ennen CS, Satin AJ. Training and assessment in obstetrics: the role of simulation. Best practice & Research Clinical Obstetrics and Gynaecology. 2010, doi: 101016/j.bpobgyn.2010.03003 (article in press).

3. Obstetrische interventies, Red Dörr PJ, Khouw VC, Jacquemin Y, Nijhuis JG, 2010, Elsevier Gezondheidszorg, Amsterdam.