Dossierperikelen

Column

Over de perikelen rond het Elektronisch Patiëntendossier (EPD) blijf ik me verwonderen.

Zo was daar de opmerkelijke uitspraak van een kritisch Kamerlid tijdens een debat over het EPD: ‘Zelf wil ik niet in de landelijke registratie. Als ik bij de huisarts kom, vraagt die mij heel simpel: mag ik de apotheek het receptje mailen of wilt u het zelf brengen? Op dat moment geef ik toestemming; zo kan het ook.’ Dit Kamerlid heeft kennelijk wel vertrouwen in de beveiliging van het e-mailverkeer via het openbare en onbeveiligde internet. Als het zo simpel was, waarom wisselen dan niet alle hulpverleners via e-mail patiëntgegevens met elkaar uit? O nee, het moest juist veiliger, dat is ook zo!

Uitdrukkelijke toestemming
Kort daarop verzocht de Tweede Kamer de regering om ‘indien zij besluit landelijke gegevensuitwisseling voort te zetten, dan enkel te werken met uitdrukkelijke toestemming via de opt-in systematiek’. Hier wordt expliciete toestemming ten onrechte gelijkgesteld met ‘opt-in’: het instemmen met het vastleggen van persoonsgegevens in een (geautomatiseerd) bestand. Iets heel anders dus. Maar los daarvan: deze motie wil dat artsen altijd expliciet toestemming vragen voordat zij patiëntgegevens mogen verstrekken. Ook als een huisarts een patiënt verwijst naar een specialist. Dat lijkt me een miskenning van de jarenlang bestaande, in rechtspraak erkende en efficiënte wijze van gegevensuitwisseling met veronderstelde toestemming.

Wereld op zijn kop
Mijn verwondering gaat door. Het verzoek luidt om alleen met de opt-in systematiek te werken ‘indien de regering besluit landelijke gegevensuitwisseling voort te zetten’. Dit terwijl de regering al heeft laten weten niet door te gaan met het Landelijk Schakelpunt (LSP). Als de Tweede Kamer de legale en beproefde wijze van gegevensuitwisseling met veronderstelde toestemming wil tegenhouden, dan kan hij dat alleen bij wet verbieden. Dat zou de wereld op zijn kop zetten.

Medisch beroepsgeheim
Dit laatste raakt aan een ander punt. De Kamer heeft er bezwaar tegen als ‘private partijen’ de landelijke infrastructuur voor uitwisseling van patiëntengegevens overnemen van de overheid. Daarover is zelfs een spoeddebat gehouden, op verzoek van Kamerlid Omtzigt. Hij vraagt zich af of de privacy in goede handen is bij de private sector.

Ligt het juist niet erg voor de hand dat hulpverleners zelf verantwoordelijk zijn voor de veilige opslag en uitwisseling van patiëntengegevens, in plaats van de overheid? Dit is ook geheel naar de letter en de geest van de Wet bescherming persoonsgegevens en de WGBO. Hulpverleners zijn wettelijk bevoegd, zelfs verplicht, om patiëntengegevens zorgvuldig bij te houden in dossiers, opdat die zo nodig met andere hulpverleners kunnen worden gedeeld. Daarbij hebben hulpverleners hun medisch beroepsgeheim, in tegenstelling tot de overheid.

Of zou de Kamer verontwaardigd zijn dat de overheid meer dan 300 miljoen euro heeft geïnvesteerd in de landelijke infrastructuur en dat de hulpverleners daar nu mee ‘aan de haal gaan’? Alsof die infrastructuur niet bestemd was om door hulpverleners gebruikt te worden. En is voortgezet gebruik niet beter dan de investering ongebruikt laten?

Tot slot merkte de Kamer op dat er momenteel patiëntengegevens zouden worden uitgewisseld zonder dat daar een wettelijke basis voor is. Ook op dit onderdeel slaat de Kamer de plank mis. Gelukkig heeft de minister in haar ‘Juridische analyse elektronische gegevensuitwisseling in de zorg’ aangegeven dat heel veel onderdelen reeds afdoende zijn geregeld in de bestaande wetgeving.

Betrouwbaar systeem
Ik mag hopen dat aan mijn verwondering ooit een eind komt en iedereen zich weer richt op waar het werkelijk om draait: het creëren van een veilig en betrouwbaar systeem voor gegevensuitwisseling, dat een goede hulpverlening bevordert en niet belemmert.

Sjaak Nouwt, beleidsadviseur gezondheidsrecht KNMG

Reageer op de site: www.knmg.nl/columns