Laatste nieuws
3 minuten leestijd

De luidheid van een hartgeruis is recht evenredig met de ernst van de hemodynamische stoornis die...

Plaats een reactie

Geruisen aan het hart ontstaan door turbulentie van de bloedstroom die door het hart wordt verwerkt. Geluiden worden slecht voortgeplant door de lucht waar het hart mee wordt omgeven door middel van de longen. Ook vetweefsel geleidt slecht; bot geleidt juist goed. Slanke personen hebben luidere harttonen en -geruisen dan adipeuze. Luidheid van een hartgeruis hangt namelijk af van zowel de afstand tussen de plaats van de oorsprong van het geruis en de stethoscoop alsook van de structuren die er tussenin liggen. Emfyseem kan auscultatie van het hart bemoeilijken.

De hemodynamische verstoringen die een geruis veroorzaken, kunnen worden ingedeeld in valvulaire en extravalvulaire. De klassieke veroorzakers van een geruis zijn een vernauwde of insufficiënte hartklep. Een ver-

nauwde hartklep moet per cm2 klepoppervlak meer liters per minuut doorlaten dan een gezonde hartklep. Hierbij ontstaan hoorbare turbulenties. De lekstroom van een insufficiënte hartklep perst zich meestal ook door een nauwe opening, zodat ook daar turbulentie ontstaat. Extravalvulaire oorzaken van een hartgeruis ontstaan bij gezonde hartkleppen als de bloedstroom groter is dan fysiologisch gewenst. Voorbeelden zijn hyperthyreoïdie, anemie, hoge koorts en zwangerschap.

De weerlegging van de misvatting dat de luidheid van het geruis de ernst van de hemodynamische stoornis die hieraan ten grondslag ligt weerspiegelt,1 is al duidelijk af te leiden uit de bovenstaande inleiding. Een bekende oorzaak van een systolisch geruis is mitralisklepinsufficiëntie: er lekt een bepaald volume bloed terug vanuit het hogedrukgebied (de linkerkamer) naar het lagedrukgebied (de linkerboezem). Als het lekkend oppervlak klein is en de druk hoog, ontstaat een luid geruis. Bij gelijkblijvende druk en een veel groter lekkend oppervlak is het geruis minder luid, terwijl de hemodynamische verstoring juist veel groter is. Belangrijker dan de luidheid van het geruis zijn bijkomende eigenschappen van de harttonen of van het geruis zelf.

Bij aortaklepstenose is vaak ook een luid systolisch geruis hoorbaar. Net als bij mitralisklepinsufficiëntie zegt de luidheid van het geruis niets over de ernst van de hemodynamische verstoring;

het uitstralingspatroon en de plaats in de systole waar het geruis zijn maximale luidheid bereikt, zijn belangrijker.

Ook voor het diastolische geruis bij aortaklepinsufficiëntie geldt dat bij een groot drukverval het geluid luider is en het zich spreidt over de gehele diastole. Bij een klein drukverval is het geluid minder luid en stopt het eerder. Dit laatste is vaak het kwalijkst. Immers, een gering drukverval tussen aorta en linkerkamer in de diastole duidt op een ernstige linkerkamerdysfunctie, die - zoals bekend - gepaard gaat met een hoge einddiastolische druk. Hierbij is de prognose slecht.

Auscultatie van het hart is niet alleen een kunst, maar ook een kunde. Iemand met een geoefend oor kan een hartfunctiestoornis determineren en met bovenstaande kennis de ernst van de afwijking bevroeden. Hoewel goedkoop en patiëntvriendelijk, is auscultatie van het hart niet eenvoudig vast te leggen. Fonocardiografie is volledig verdrongen door Doppler-echocardiografie, dat een duur maar verfijnd diagnostisch medium is en vorm en functie van het hart goed kan vastleggen alsmede oorzaken van geruisen fraai in kaart kan brengen. Toch is auscultatie het eerste diagnosticum waarmee patiënten kunnen worden geselecteerd voor het ondergaan van gevoeligere en vooral specifiekere onderzoeken.

prof. dr. F.W.A. Verheugt,
cardioloog, Universitair Medisch Centrum St. Radboud, Nijmegen

 

 Literatuur

1. Desjardin VA, Enriquez-Sanaro M, Tajik AJ, Bailey KR, Seward JB. Intensity of murmurs correlates with severity of valvular regurgitation. Am J Med 1996; 100: 149-56. 2. Roelandt JRTC, Lie KI, Wellens HJJ. Leerboek cardiologie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; 1995. p. 370. 3. Verheugt FWA. Het systolisch geruis. Ned Tijdschr Geneeskd 1998; 142: 1184-7. 4. Danielsen R, Nordrehaug JE, Vik-Mo H. Clinical and hemodynamic correlates in relation to severity of aortic stenosis in adults. Eur Heart J 1991; 12: 791-5.

 

Medische kennis verandert elke dag. Misschien juist daardoor zijn artsen geneigd vast te houden aan ingeslepen gewoonten. Dit kan verklaren waarom er in de medische wereld zoveel vooroordelen en misverstanden ontstaan en blijven bestaan.

Jannes van Everdingen en Carola Kaandorp hebben in de afgelopen jaren een groot aantal medische misvattingen verzameld, die onder hun redactie in boekvorm zijn uitgebracht.*

De rubriek 'Medische misvattingen' bouwt hierop voort. Elke twee weken verschijnt een nieuwe misvatting, bestemd voor de komende derde druk. Lezers kunnen ook zelf de pen pakken en misvattingen - met de weerlegging ervan en enkele referenties - beschrijven. U kunt uw kopij sturen naar mw. dr. C.J.E. Kaandorp, te bereiken via Bohn Stafleu Van Loghum: n.rekkers@bsl.nl

*Medische misvattingen, nieuwe inzichten in de geneeskundige praktijk.Tweede herziene en uitgebreide druk. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 1999

koorts zwangerschap anatomie & fysiologie
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.