Een alternatieve taakherschikking

Aan de plannen om het artsentekort weg te werken door physician assistants  (PA’s) in te zetten kleven nadelen. Die zijn te vermijden door verpleegkundigen taken van de PA te geven. Dat ontlast artsen, maar bovendien ontstaan zo nieuwe perspectieven voor verpleegkundigen.

Bruurs c.s. beschrijven de voordelen van physician assistants (PA’s). In de landen waar PA’s al een vaste plaats in de gezondheidszorg hebben verworven, hebben zij het tekort aan (huis)artsen ten dele opgevangen met behoud van zorgkwaliteit en patiënttevredenheid.1-5

Belangrijk nadeel is echter dat de reguliere verpleegkundige zorg niet tot het takenpakket van de PA behoort, waardoor verpleegkundigen van de verpleegkundige arbeidsmarkt verdwijnen en het bestaande tekort aan verpleegkundigen nog nijpender wordt.6-8

Een ander nadeel betreft de opleiding PA die relatief lang en duur is. Er wordt weinig specifiek getraind op de (diagnostische) handelingen die PA’s gaan verrichten. De PA moet zich naast en na de opleiding onder begeleiding van een medisch specialist of huisarts een aantal bevoegde handelingen eigenmaken. In de praktijk kan de ene PA - afhankelijk van de werkplek en de betrokken begeleider - dus een heel ander takenpakket krijgen dan de andere. De collectieve bevoegdheden van de beroepsgroep blijven daardoor onduidelijk.

De rol van PA’s in de Nederlandse gezondheidszorg staat nog ter discussie.9 Een BIG-registratie ontbreekt voor deze beroepsgroep dan ook nog - de superviserend arts draagt de medische verantwoordelijkheid.10 Het is dus de vraag of de huidige ontwikkeling (geënt op het systeem in de VS) ideaal is.

Alternatief

Een alternatief kan zijn om het takenpakket van reguliere verpleegkundigen uit te breiden, zodat zij naast de reguliere zorg specifieke aandoeningen kunnen behandelen. Verpleegkundigen kunnen bepaalde veelvoorkomende aandoeningen op geprotocolleerde wijze beoordelen en behandelen. In aandoeningsgerichte cursussen kan de benodigde kennis en kunde worden aangereikt. Deze cursussen zijn goedkoper en korter dan de opleiding tot PA. In het VU Medisch Centrum loopt een onderzoek naar de haalbaarheid van dit concept. SEH-verpleegkundigen worden daarbij getraind om patiënten met enkel- en/of voetletsel te behandelen. Uit de resultaten blijkt dat zij hiertoe goed in staat zijn. Dit concept kan ook worden toegepast op andere aandoeningen en letsels.

Hiermee wordt de (SEH-)verpleegkundige een flexibele kracht die als grondtaak de verpleegkundige zorg heeft, maar die ook diagnostische taken van artsen kan overnemen. Dezen worden hiermee ontlast en kunnen meer aandacht besteden aan ernstiger aandoeningen. In vergelijking met de PA-opleidingen, met strenge toelatingseisen en slechts een beperkt aantal opleidingsplaatsen, biedt deze opzet veel meer verpleegkundigen de kans zich te ontplooien tot een beroepsbeoefenaar met een uitgebreid takenpakket. Wellicht verlaten dan minder verpleegkundigen het veld voor een carrière met meer doorgroeimogelijkheden.6 7

drs. R.J. Derksen, arts-onderzoeker

dr. F.C. Bakker, chirurg

prof. dr. H.J.Th.M. Haarman, chirurg

afdeling Heelkunde/Traumachirurgie, VU Medisch Centrum, Amsterdam

I.M. Spaans, praktijkopleider SEH, afdeling Spoedeisende Hulp, VU Medisch Centrum, Amsterdam

prof. dr. P. Patka, chirurg, afdeling Heelkunde/Traumachirurgie, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam

Correspondentieadres:

rj.derksen@vumc.nl

Referenties
1. Ganapathy S, Zwemer FL. Coping with a crowded ED: an expanded unique role for midlevel providers. Am.J.Emerg.Med. 2003; 21: 125-8.  2. Mann CJ, Grant I, Guly H, Hughes P. Use of the Ottawa ankle rules by nurse practitioners. J.Accid Emerg Med 1998; 15: 315-6.  3. Sakr M, Angus J, Perrin J, Nixon C, Nicholl J, Wardrope J. Care of minor injuries by emergency nurse practitioners or junior doctors: a randomised controlled trial. Lancet 1999; 354: 1321-6.  4. Allerston J, Justham D. Nurse practitioners and the Ottawa Ankle Rules: comparisons with medical staff in requesting X-rays for ankle injured patients. Accid.Emerg.Nurs. 2000; 8: 110-5.  5. Cooper MA, Lindsay GM, Kinn S, Swann IJ. Evaluating Emergency Nurse Practitioner services: a randomized controlled trial. J.Adv.Nurs. 2002; 40: 721-30.  6. Lu H, While AE, Louise BK. Job satisfaction among nurses: a literature review. Int.J.Nurs.Stud. 2005; 42: 211-27.  7. Murray MK. The nursing shortage. Past, present, and future. J.Nurs.Adm 2002; 32: 79-84.  8. de Veer A, den Ouden DJ, Francke A. Experiences of foreign European nurses in The Netherlands. Health Policy 2004; 68: 55-61.  9. Artsen VU zien physician assistant niet zitten. 5-10-2004. Nieuwsredactie Elsevier Gezondheidszorg.  10. Caluwé R. Modderen met de BIG, een varkentje om te wassen. Triage 1999;1ste Jaargang.