Tromp was ‘op een bizarre manier te goeder trouw’
7 reactiesArtsen oordeelden aanvankelijk vrij eensluidend over huisarts Nico Tromp in Tuitjenhorn: hij heeft goed werk gedaan. Nu is het oordeel genuanceerder. ‘Zijn optreden getuigt van compassie, maar was ook impulsief en onverstandig.’
Kea Fogelberg, huisarts en scen-arts: 'Door meteen naar de IGZ te gaan, stuur je de co het beroepsleven in als iemand die leert zwart-wit te denken.'
Met de openbaarmaking van het bevel tegen huisarts Nico Tromp in Tuitjenhorn heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) de mist boven het Noord-Hollandse dorp doen optrekken. We zien een terminaal zieke patiënt, die een euthanasieverklaring had getekend, maar een week voor zijn dood toch koos voor palliatieve zorg, ‘om rustig weg te zakken’. En een gealarmeerde huisarts die – gezien de toestand waarin hij de patiënt aantrof – oordeelde dat er geen tijd meer was voor een geleidelijk proces. Om hem ‘zo snel mogelijk vrij te krijgen van pijn en benauwdheid’, gaf hij hem twee injecties met respectievelijk 1000 mg morfine en 350 mg Dormicum.
Sinds het op non-actief stellen van Tromp op 4 oktober, en zeker sinds diens suïcide drie dagen later, heeft de zaak een stroom van reacties opgeleverd, ook op de website van Medisch Contact. Veelal met begrip of expliciete steun voor het handelen van de huisarts, en op z’n minst verbazing over het gedrag van andere betrokkenen: de IGZ en het door de inspectie ingeschakelde Openbaar Ministerie, en ook het AMC, thuishaven van de coassistent die Tromps handelen aankaartte.
Gevangen
Aad Cense, psychiater in Stoutenburg, reageerde al op die vroege 4 oktober: ‘Tromp heeft gehandeld zoals ik zou willen dat mijn huisarts zou handelen.’ Ruim drie weken later noemt hij het bevel van de inspectie eenzijdig: ‘Alles wat negatief kón zijn, is negatief of formalistisch uitgelegd.’ Alle spelers in dit ‘Griekse drama’, zegt hij, zullen naar eer en geweten hun rol hebben gespeeld, maar toch deugt er iets niet. ‘Dat is de structuur waarin wij als artsen gevangen zitten. Het is symbolisch dat er in mijn vak wel dertien gremia zijn om mij te beoordelen en te veroordelen, en maar één gremium – mijn intervisiegroep – waarin ik met collega’s kan praten. De inspectie is een verlengstuk van de overheid geworden en heeft ten onrechte de mogelijkheid gekregen om sancties op te leggen. Alleen de rechter zou daartoe bevoegd moeten zijn.’
‘Stervenshulp is maatwerk’, liet huisarts en SCEN-arts Kea Fogelberg in Zoeterwoude een week later op de website weten: ‘Soms heeft behandeling de dood tot gevolg. Dat valt onder normaal medisch handelen.’ Na lezing van het bevel en de verklaring van de coassistent noemt zij het handelen van Tromp ‘getuigen van compassie’, maar ook impulsief en onverstandig. ‘Je moet dat zien binnen de context. Door zijn vakantie had hij de patiënt een aantal weken niet gezien, en hij wist niet dat diens toestand zo verslechterd was. Ook was de patiënt dat weekend door twee waarnemers bezocht, en ging er iets mis met de visiteaanvraag, waardoor Tromp zes uur later kwam dan de bedoeling was geweest. Dat zijn verzachtende omstandigheden voor de manier waarop hij reageerde toen de patiënt hem indringend om hulp vroeg.’
Ontnuchterend
Toen op 23 oktober uit berichten in Medisch Contact en de Volkskrant duidelijk werd dat Tromp onevenredig grote hoeveelheden medicatie had toegediend, gaf huisarts Peter van den Braak in Biddinghuizen hem nog ‘het voordeel van de twijfel’. Ook nu nog wil hij het zijn collega niet zwaar aanrekenen dat hij de bestaande regels niet heeft gevolgd, zegt hij. ‘Mogelijk had hij met de patiënt afgesproken hem uit zijn lijden te verlossen en heeft hij voor deze hoge dosering gekozen om maar niets aan het toeval over te laten.’ Desondanks heeft hij geen goed woord over voor het handelen van de huisarts: ‘Er was geen laatste gesprek, geen laatste handdruk. Het was Tromp die het moment bepaalde, zonder iets te zeggen of de patiënt zelfs maar de gelegenheid te geven om afscheid te nemen. Ik vind dat ontnuchterend.’
Flip Sutorius, huisarts en SCEN-arts in Overveen, schrijft op diezelfde 23ste oktober zich te hebben ‘sufgepiekerd’ over wat Tromp nu zo normoverschrijdend heeft gedaan. ‘Bizar’, noemt hij nu de gerapporteerde doseringen: ‘Stevig betekent dat je begint met 20 tot 60 mg morfine en 10, 15 mg dormicum of meer, afhankelijk van hoe de patiënt op eerdere doseringen reageerde. Dat had ook in dit geval best gekund.’ Desondanks twijfelt ook hij er niet aan dat Tromp te goeder trouw heeft gehandeld. ‘Hij was een uitgesproken man, met het hart op de tong. De coassistent nam daar kennelijk aanstoot aan. Dat mag, maar dat het AMC na haar melding niet met Tromp is gaan praten, is onvergeeflijk.’ Sutorius, in 2001 veroordeeld voor hulp bij zelfdoding aan een patiënt die ‘leed aan het leven’, weet wat het met een arts doet als er een ‘brief’ op de mat valt. ‘Als arts ben je gewend te werken in een sfeer van vertrouwen, en plots word je met wantrouwen geconfronteerd. Tromp had een opname achter de rug vanwege een suïcidepoging, en toch is er uren over zijn handelen doorgezaagd. Dat is hard. Hij is echt kapotgemaakt.’
Moord
Hans van der Linde in Capelle aan den IJssel, eveneens huisarts en SCEN-arts, ziet dat anders. ‘Patiënt werd doodgespoten, niet palliatief gesedeerd en niet geëuthanaseerd volgens de zorgvuldigheid die wij als beroepsgroep hebben opgebouwd’, schreef hij op 23 oktober op de website. En: ‘Moord meld je aan het OM, niet aan de dader.’ Iedere ter zake deskundige zal het medisch handelen van Tromp onverantwoord noemen, zegt hij nu, na openbaarmaking van het bevel: ‘Dat zou voor mijn gevoel niet zoveel commotie moeten veroorzaken.’ Dat de zaak wél tot ‘massale verontwaardiging’ leidde, ziet Van der Linde als teken van onbehagen: ‘De laatste tijd worden artsen in de beklaagdenbank gezet. We zouden dementen in de kou laten staan, we moeten gedwongen worden om mensen met een doodswens door te verwijzen. Dat valt slecht in de beroepsgroep en draagt ertoe bij dat artsen onzeker worden en zich bedreigd voelen.’
Zwijgen
Ook het lange zwijgen van de inspectie over de gebeurtenissen in Tuitjenhorn maakte menig huisarts onzeker. ‘Vorige week zette ik een paar ampullen in de koelkast, en toen ging het tóch even door m’n hoofd dat ik die misschien maar beter niet meer in huis kon halen’, zegt bijvoorbeeld huisarts Fogelberg.
Hoeveel morfine en Dormicum mag je eigenlijk in huis hebben? En hoeveel mag je eigenlijk geven zonder angst om daarvoor te worden gestraft? In dat opzicht werkt het openbaar maken van het bevel tegen Tromp bevrijdend. Zoals de Amsterdamse huisarts Marike de Meij zondag in de tv-rubriek Buitenhof opgelucht opmerkte: ‘Het verschil met wat wij wel eens doen, blijkt wel érg groot.’
Joost Visser, journalist Medisch Contact
Contact: j.visser@medischcontact.nl
Lees meer
- Lees alles over deze zaak en de vele reacties die erop kwamen in dossier Tuitjenhorn
E.K. Fogelberg
huisarts scenarts consulent ptz, ZOETERWOUDE
In het interview bij dit artikel gebruik ik twee keer het woord geloven; bij nader inzien heb ik niet het juiste woord gebruikt. Na publicatie van dit interview zijn mij namelijk meer feiten bekend geworden en heb ik vernomen dat de woorden van de co...-assistent serieus zijn opgepakt, maar niet zondermeer werden geloofd.
H. van der Linde
huisarts, BURGH HAAMSTEDE
Met collega Frijns ben ik het van harte eens. Waarom de opmerkelijke beschouwing van collega Fogelberg ook nog eens prominent live moest worden toegevoegd aan dit artikel ontgaat mij. Inderdaad, de plank zeer mis.
P.D.F. Frijns
specialist ouderengeneeskunde en SCEN-arts, GELEEN
Collega Fogelberg slaat de plank volkomen mis door te stellen dat de co-assistent geleerd wordt zwart-wit te denken. Voor zover publicaties betrouwbaar zijn heeft de co-assistent eerst geprobeerd met betrokken huisarts te praten en is dat in beider g...emoedstoestand kennelijk niet gelukt. Dat ze goed inschatte dat het handelen van de huisarts zwaar grensoverschrijdend was pleit voor haar heldere inzicht. Dat ze haar verhaal daarna bij de opleiding heeft uitgesproken laat zien dat ze in staat is haar schrik en frustratie te uiten. Er was geen sprake van normale sedatie, noch van euthanasie. Ik hoop dat de co-assistente de begeleiding krijgt die ze verdient. Dat ze zich realiseert dat de dood van collega Tromp niet haar schuld is. Ik hoop dat de co-assistent de rest van haar loopbaan zo gewetensvol blijft en dat ze een goede collega wordt die weet waar grijs overgaat in zwart.
A.J.M. Loonen
Hoogleraar farmacotherapie bij psychiatrische patiënt, ROOSENDAAL
In deze berichtgeving wordt getipt aan een belangrijk aspect van deze zaak: zijn in het verhoor van betrokkene door politie en inspectie en door de opstelling van de IGZ normen overschreden die tot de zelfmoord van betrokkene (kunnen) hebben geleid. ...Enige jaren geleden heeft de Nationale Ombudsman zich zeer kritisch uitgelaten over het politieverhoor van de boerenzoon Nico uit het Friese dorp Ter Idzard (NRC Handelsblad 20-01-2006). Deze pleegde eveneens zelfmoord. Een huisarts die door inspectie en politie zeer kritisch wordt bejegend op een terrein dat direct raakt aan een conflict van ethische plichten, hulpverlenen en regels opvolgen, verkeert in een kwetsbare positie. Wat deugt eigenlijk van het bewijs waarop de inspectie haar handelen baseerde? Een onafhankelijk justitieel onderzoek naar de handelwijze van politie en IGZ lijkt mij op zijn plaats. Indien in de bejegening sprake is van een handelwijze die de dood van deze huisarts tot gevolg kan hebben gehad, moet naar mijn mening de onafhankelijke rechter zich daarover uitspreken. Ik roep de KNMG op om hierover aangifte te doen.
H. van der Linde
huisarts, BURGH HAAMSTEDE
Die insteek is mij uit het hart gegrepen. De SCEN-beoordelingen functioneren voortreffelijk en uniek. Waartoe het expliciet afwijzen van deze intercollegiale toetsing en second opinion kan leiden, laat de zaak Tromp zien. De zaak is een bewijs dat bi...j euthanasie SCEN- of andere onafhankelijke tweede oordelen onmisbaar zijn. Tegenover een zich daaraan weloverwogen onttrekken past slechts ingrijpen van IGZ en OM.
De mogelijkheid van euthanasie is tegen grote weerstand in door toedoen van artsen tot stand gekomen. Artsen zijn daar trots op. Dat is wereldwijd zeer bijzonder, maar veel artsen voelen zich toch oncomfortabel bij getoetst worden op straffe van sancties daar waar het gaat om met idealisme en toewijding gegeven medische zorg. De laatste tijd worden artsen daarbij in de beklaagdenbank gezet. Ze zouden demente bejaarden in de kou laten staan en geen oog hebben voor het voltooide leven van afgetakelde en ontluisterde mensen. Pia Dijkstra c.s. dienden recent een wetsontwerp in waarmee aan artsen ondoordachte verplichtingen worden opgelegd, waartegen de KNMG terecht bezwaar heeft aangetekend. Aan dat wetsontwerp hangt de geur van falende artsen die gedwongen moeten worden tot redelijk gedrag en dat valt heel slecht bij de beroepsgroep artsen. Minister Schipper heeft een schep op dat ongenoegen gedaan door de affaire Tromp aan te grijpen om een commissie van herbezinning aan te kondigen. Het goede signaal op het verkeerde moment. Een politieke manoeuvre met inderdaad een scenario erachter. Een goed functionerend systeem van tweede oordeel is geen oplossing voor de problematiek van het voltooide leven en de demente bejaarde. De samenleving zal moeten aangeven wat daarbij de grenzen en de praktische uitwerking van het zelfbeschikkingsrecht zijn.
Ik zal graag met u van gedachten wisselen. Mijn e-mailadres is hvanderlinde@zeelandnet.nl
Hans van der Linde, huisarts
A.L. Cense
psychiater, STOUTENBURG
Omdat ook ik moeite had (en heb) met de gevolgen van waarschijnlijk onvermijdelijk journalistiek knippen en plakken, kreeg ik van Joost Visser de suggestie zelf een wat uitgebreider stuk te schrijven waarin ik mijn eigenlijke mening (dat het hoog tij...d is niet op de spelers in dit drama te focussen maar op het scenario dat erachter zit) wat verder uit te werken. Mede omdat ik geen huisarts ben, zou ik het geen verkeerd idee vinden om daar met collega van der Linde (en anderen?) eens over te brainstormen
H. van der Linde
huisarts, BURGH HAAMSTEDE
Joost Visser citeert Flip Sutorius in dit stuk als volgt: “Tromp had een opname achter de rug vanwege een suïcidepoging, en toch is er uren over zijn handelen doorgezaagd. Dat is hard. Hij is echt kapotgemaakt.”
In de daarop volgende alinea schrijft ...hij vervolgens: “Hans van der Linde in Capelle aan den IJssel, eveneens huisarts en SCEN-arts, ziet dat anders.” Dan volgt vervolgens een tekst over hoe ik dat zie. Daarin komt op geen enkele manier ter sprake hoe ik denk over dat verhoor zo meteen na een suïcidepoging. Ik heb mij over dat verhoor ook verbaasd, maar heb er geen mening over, omdat ik de feiten niet ken. Was de advocaat aanwezig bij dat gesprek? Had de behandelend psychiater of andere hulpverlener ingestemd met een gesprek? Had collega Tromp zelf aangegeven een verklaring te kunnen afleggen? Ik heb het niet kunnen vinden in de stukken en heb er dus geen mening over.
Joost Visser heeft mij het totale stuk vooraf ter beoordeling voorgelegd. Op grond van mijn commentaar heeft hij enkele aanpassingen aangebracht en mij vervolgens alleen de passage waarin ik wordt geciteerd ter beoordeling toegestuurd. Met die passage heb ik ingestemd zonder nog te letten waarop dat “ziet dat anders” sloeg.
Joost Visser heeft dus correct gehandeld. Ik zou het echter op prijs stellen als hij bevestigd dat “ziet dat anders” niet slaat op het verhoor van collega Tromp.
Hans van der Linde