Laatste nieuws

Betalen voor SEH schrikt af

2 reacties


Samenvatting


  • Patiënten vinden hun bezoek aan de spoedeisende hulp vrijwel altijd terecht; SEH-medewerkers denken hier anders over.
  • Om het aantal onterechte zelfverwijzers te verminderen, is geopperd om hen te laten betalen.
  • Uit een enquête van het Nivel blijkt echter dat die maatregel ertoe kan leiden dat mensen niet naar de SEH gaan als dat wel nodig is.
  • Het verdient daarom de voorkeur om ‘aan de poort’ te beoordelen of patiënten naar de huisartsenpost dan wel SEH moeten.


Ook mensen met acute klachten blijven weg

Afdelingen voor spoedeisende hulp dreigen overbezet te raken doordat patiënten steeds vaker direct naar de SEH gaan. Het Nivel onderzocht of het helpt om onterechte zelfverwijzers in hun portemonnee te raken. En concludeert dat het mogelijk té goed helpt.

Eind 2009 was Nederland in de ban van de Mexicaanse griep. Nadat bekend werd dat ogenschijnlijk gezonde mensen eraan overleden, sloeg de ongerustheid toe. Veel grieperige mensen bezochten de spoedeisende hulp (SEH).1 Vanuit het oogpunt van deze patiënten is dat goed te begrijpen, maar door SEH-medewerkers worden zij meestal gezien als onterechte zelfverwijzers: mensen die direct naar de SEH gaan, terwijl zij ook prima in de eerste lijn kunnen worden behandeld.

Het Nivel wilde zicht krijgen op het probleem van de zelfverwijzers, en ondervroeg daarom 1480 leden van zijn Consumentenpanel Gezondheidszorg.2 Van de 1114 respondenten die de vragenlijst invulden, heeft bijna de helft (48%) de SEH weleens bezocht. Ruim de helft (51%) van hen deed dit zonder verwijzing. Dit komt overeen met eerder onderzoek dat laat zien dat meer dan de helft van de SEH-bezoekers zelfverwijzers zijn.3 Naar het oordeel van de hulpverleners op de SEH, bezoekt 60 procent van deze zelfverwijzers de SEH ten onrechte.4

Overbelast
Voor de ziekenhuizen zijn deze onterechte zelfverwijzers een probleem. Ze doen een onnodig beroep op relatief dure zorg, en zorgen ervoor dat mensen die terecht naar de SEH gaan onacceptabel lang moeten wachten.5 Dit heeft gevolgen voor de kwaliteit van de geleverde zorg op de SEH.

Deze kwaliteit is ook in het gedrang doordat de SEH-afdelingen overbelast dreigen te raken. Uit onderzoek blijkt dat als het zorgbeleid niet wijzigt, het gebruik van spoedzorg de komende jaren met 6,8 procent zal stijgen.6 Demografische ontwikkelingen veroorzaken een groei van het gebruik van de SEH met nog eens 1,6 procent. En door trendmatige ontwikkelingen, zoals toename van prevalentie van een aantal chronische aandoeningen, zal het gebruik van de SEH nog veel meer groeien. Om de kwaliteit van de geleverde zorg op de SEH-afdelingen te kunnen blijven garanderen, moet er iets aan de overbelasting worden gedaan.

Voor patiënten is het lastig te beoordelen of
hun bezoek aan de SEH wel of niet terecht is.

Betalen
Een van de manieren om dat te doen, is vermindering van het aantal onterechte zelfverwijzers. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want of een bezoek aan de SEH onterecht is of niet, is voor patiënten lastig te beoordelen. Bovendien verschillen SEH-medewerkers en patiënten in hun oordeel over wat onterecht bezoek is en wat niet. Terwijl SEH-medewerkers 60 procent van de bezoeken van zelfverwijzers onterecht noemen, vinden vrijwel alle respondenten die de SEH bezochten hun bezoek terecht (95% van de zelfverwijzers en 99% van de doorverwezen patiënten).

Een maatregel die is voorgesteld om het aantal onterechte zelfverwijzers terug te dringen, is om hen te laten betalen voor hun bezoek aan de SEH. Maar als vrijwel alle SEH-bezoekers hun bezoek aan de SEH achteraf terecht vinden, wat voor effect heeft achteraf betalen voor onterecht bezoek dan? Gaan mensen dan inderdaad minder snel onterecht naar de SEH? Of leidt zo’n maatregel tot het ongewenste neveneffect dat mensen juist onterecht niet gaan?

Gebroken arm
Twee vijfde van de deelnemers (41%) is het (helemaal) eens met de stelling. ‘Ik kies voor de huisartsenpost als ik voor de spoedeisende hulp moet betalen’. Om meer inzicht te krijgen in wat mensen in welke situatie doen, zijn aan de deelnemers drie situaties voorgelegd waarin mensen zonder verwijzing naar de spoedeisende hulp gaan. In situatie 1 betreft het iemand met hevige oorpijn, in situatie 2 iemand die al drie dagen hoge koorts heeft en in situatie 3 iemand die van de trap is gevallen en een gebroken arm lijkt te hebben. Bij iedere situatie werd gevraagd om bij drie stellingen aan te geven in hoeverre men het met deze stelling eens is (1=helemaal mee oneens, 5=helemaal mee eens):

Stelling 1: Ik vind het terecht als men in deze situatie moet betalen als men naar de spoedeisende hulp gaat.

Stelling 2: Ik denk dat ik in deze situatie niet zo snel naar de spoedeisende hulp ga als ik hiervoor moet betalen.

Stelling 3: Ik denk dat ik in deze situatie eerder naar de huisartsenpost ga dan naar de spoedeisende hulp als ik voor spoedeisende hulp moet betalen.

Bij oorpijn en koorts vindt ruim twee vijfde het terecht als ze moeten betalen als ze hiermee naar de SEH gaan. Bij een gebroken arm is slechts 15 procent het hiermee eens. Als mensen moeten betalen voor een bezoek aan de SEH zal de helft niet zo snel naar de SEH gaan bij oorpijn of koorts. Als het mogelijk om een gebroken arm gaat zal 17 procent niet zo snel naar de SEH gaan als men hiervoor moet betalen. Als mensen moeten betalen voor de SEH zal ongeveer driekwart in het geval van oorpijn of koorts sneller naar de huisartsenpost (HAP) dan naar de SEH gaan. Toch is het aantal deelnemers dat zegt eerder naar de HAP dan naar de SEH te gaan bij een gebroken arm ook nog aanzienlijk: bijna een derde zal dan eerder naar de HAP dan naar de SEH gaan. Dit duidt op een mogelijk ongewenst neveneffect van betalen voor onterecht bezoek aan de SEH.

Het omslagpunt lijkt
bij 25 euro te liggen

Afschrikken
Om na te gaan of het effect van de maatregel afhangt van de hoogte van het bedrag, legden we de deelnemers een situatie voor. ‘Stel, het is weekend en u heeft een klacht waarover u twijfelt of u hiermee naar de spoedeisende hulp zult gaan of niet. Als u weet dat u geld moet betalen als u zonder verwijzing ten onrechte naar de spoedeisende hulp gaat, zou u naar de spoedeisende hulp gaan als de eigen bijdrage x euro is?’ Het bedrag werd gevarieerd.

Hoe meer mensen moeten betalen, hoe minder snel ze naar de SEH gaan. Als ze niets hoeven te betalen, zal 58 procent (waarschijnlijk) gaan. Als de bijdrage voor een onterecht bezoek meer dan 100 euro is, dan zal slechts 15 procent (waarschijnlijk) gaan. Het omslagpunt lijkt te liggen bij een bedrag hoger dan 25 euro: dan zullen er meer mensen niet dan wel gaan.

Het lijkt erop dat het laten betalen voor een onterecht bezoek aan de SEH een remmend effect heeft op het bezoek aan de SEH. Dus als er een eigen betaling voor het bezoek aan de SEH wordt ingevoerd, vermindert dit mogelijk het aantal onterechte bezoeken. Hierdoor wordt minder vaak beroep gedaan op relatief dure zorg en is er meer en sneller tijd voor mensen die echt spoedeisende hulp nodig hebben. Maar als eigen betalingen mensen met acute of levensbedreigende klachten afschrikken, dan is dit een ongewenst neveneffect. Mogelijk leidt het betalen voor een onterecht bezoek aan de SEH ook tot ongelijkheid in toegang tot de SEH bij verschillende inkomensgroepen.

Betere triage
Toekomstig onderzoek moet uitwijzen of de gewenste effecten opwegen tegen de ongewenste neveneffecten. Voor patiënten is het nu niet altijd duidelijk in welke acute situatie ze naar welke zorgaanbieder moeten gaan.7 Er is een grijs gebied van acute situaties waarvoor mensen zowel naar de HAP als naar de SEH kunnen gaan, en de praktijk is dat veel mensen meteen naar de SEH gaan.

In een goed functionerende spoedzorgketen komt een patiënt op die plek in een keten terecht waar adequaat en doelmatig aan zijn zorgvraag kan worden voldaan. Wellicht is een beter triagesysteem in ziekenhuizen, waarbij ‘aan de poort’ wordt beslist of een patiënt naar de HAP of naar SEH gaat, daarom een betere manier om overbelasting van de spoedeisende hulp tegen te gaan. 

Referenties
1. Grieperig naar eerste hulp racen, Nederlands Dagblad, 31 oktober 2009
2. Reitsma-van Rooijen M, Jong JD de. Consumentenpanel Gezondheidszorg: basisrapport met informatie over het panel. Utrecht, Nivel, 2009.
3. Jaarsma van Leeuwen I, Hammacher E, Hirsch R, Janssens M. Patiënten zonder verwijzing op de afdeling Spoedeisende Hulp: patiëntkarakteristieken en motieven. Ned Tijdschr Geneeskd 2000; 144: 428-31.
4. Netten PM, van der Zee PM, Bleeker MWP, Smulders C. De eerste lijn voorbij. Medisch Contact 2002; 3: 87-9.
5. Giesen P, Fraanje W, Klomp M. Rammelende keten. Afstemming van taken spoedeisende zorg is dringend gewenst. Medisch Contact 2003; 47: 1810-2.
6. Schrijvers e.a. Atlas en scenario’s voor spoedzorg, 2008.
7. Foekema H, Hendrix C. Spoed moet goed. Een onderzoek naar de spoedeisende zorg. TNS Nipo, 2005.

Voor patiënten is het lastig te beoordelen of hun bezoek aan de SEH wel of niet terecht is. beeld: Wim Oskam, HH
Voor patiënten is het lastig te beoordelen of hun bezoek aan de SEH wel of niet terecht is. beeld: Wim Oskam, HH
<strong>PDf van dit artikel</strong>
koorts
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Ad. M. van Dongen, ex-apotheekhoudend huisarts "in ruste"

    , Nieuwveen

    EIGEN BIJDRAGE VAN PATIËNTEN BIJ GEBRUIK VAN ANW-DIENSTEN

    Het gebruik van de avond-, nacht- en weekenddiensten neemt elk jaar met ongeveer 7 % toe.
    Het onnodig gebruik van de doktersposten en spoedeisende hulp in ziekenhuizen zou een percentage va...n 30 % betreffen, volgens sommigen zelfs meer dan 50 %. De jaarlijkse grote toename zal niet de echt belangrijke kwalen betreffen, maar vooral de consulten die ook wel tot het eerstvolgende gewone spreekuur van de eigen huisarts zouden kunnen wachten. Ongerustheid, ongeduld, weinig medisch inzicht, etnische en sociale invloeden, gemakzucht, voorkomen van arbeidsverzuim, geschiktere tijd, aandrang van omgeving, een second opinion: allemaal redenen om de gratis gezondheidshemel binnen te gaan.
    De werkdruk op medewerkers van de ANW-diensten neemt toe, en er is steeds meer ruimte, materiaal en personeel nodig. Het artsenhonorarium is relatief laag, en zou hoger moeten zijn.

    Met een eigen bijdrage van de patiënt voor gebruik van de ANW dienst van bijv. 30 euro per consult of visite kunnen problemen in één klap opgelost worden:
    minder consulten, minder kosten, minder werkdruk en de honorering van artsen kan “marktconform” worden. Een Nederlander zal gemiddeld minder dan één maal per drie jaar gebruik maken van ANW- diensten, dus dat kan, nuchter beschouwd, financieel geen bezwaar zijn. Dit eigen risico moet niet verzekerbaar zijn, want dan is de rem weer weg. Dan blijft nog over de vlucht op eigen initiatief naar eerste hulpposten van ziekenhuizen: dus daar het zelfde systeem: ook een eigen bijdrage, maar anderhalf maal hoger (“entreegeld”) invoeren . Is betaling niet direct mogelijk dan wordt het bedrag toegevoegd aan het eerstvolgende te innen premiebedrag van de verzekering.
    Indien bijv. 30 % van de gemiddeld 125 ( niet-telefonische) consulten per jaar per 1000 inwoners doorgeschoven worden naar het gewone spreekuur van de huisarts, levert dat al een besparing op van ongeveer € 38 miljoen , aangenomen dat de kosten van het consult voor de verzekering bij ANW-diensten € 70 bedragen. Bovendien wordt extra € 10 bespaard per recept.
    Indien een eigen bijdrage van € 30 betaald wordt voor overige consulten, die toch doorgaan ondanks de eigen bijdrage, dan zou dat nog eens 30 x 90 x 16000 = ongeveer € 43 miljoen per jaar opleveren.
    Politieke partijen die zich supersociaal willen profileren zullen wel afwijzend reageren, want
    dat zou wel eens stemmen kunnen kosten. Dan komen “onbespreekbaar” en “breekpunt” weer op de proppen, met als gevolg dat maatregelen, die nuttig zijn, niet uitgevoerd worden

    A.M. van Dongen, ex-huisarts, Nieuwveen

    (van de € 70 consultkosten wordt € 30 betaald door patiënt; 90 is het deel van 125 patiënten die toch de dokterspost bezoeken, ondanks de eigen bijdrage; 16000 is de het inwonersaantal van Nederland gedeeld door 1000)

  • Kees van Straaten, huisarts Bergen, voorzitter Huisartsenpost

    , Alkmaar

    “Onterechte zelfverwijzers doen een onnodig beroep op dure zorg”, is een opmerking die mij uit het hart is gegrepen.
    Vier zaken daarbij zijn voor mij duidelijk:
    1. Alle jaren is er een gestage groei van patiëntenstromen zowel bij de eerste hulpposten... van het ziekenhuis (6,8%/jr) als bij de huisartsenposten (10%!/jr)
    2. De huidige financiering zal hierdoor op zeer korte termijn tekort schieten.
    3. De motivatie van dienstdoende artsen daalt nu als zienderogen als zij bij nacht en ontij klaar moeten staan voor zaken die heel vaak tot de volgende werkdag kan wachten.
    4. De SEH’s en de huisartsenposten moeten –al of niet op afstand- goed samenwerken en de juiste patiënt op de juiste plek behandelen.

    Een eigen financiële bijdrage zonder veel administratieve rompslomp zou heel goed zijn om dit tij keren. “Remgeld”, zoals de Belgen dat noemen.
    Iedere patiënt die of een SEH dan wel een huisartsenpost bezoekt dient € 25,- direct af te rekenen: contant of per pin. Dit bedrag is onverzekerbaar en op geen enkele wijze terug te halen. (Als men geen geld bij zich heeft dan wordt het later verrekend middels het eigen risico: dan helaas administratieve meerkosten: € 40,-.) Belangrijk is wel dat deze handelswijze consequent wordt gevolgd in heel Nederland: alle ziekenhuizen en alle huisartsenposten. Anders gezegd: je weet dat je in Nederland voortaan je portemonnee na vijven mee moet nemen als je naar de dokter gaat. Dus niet alleen bij de SEH maar ook bij de huisartsenposten: direct afrekenen, zowel bij een terechte als bij een niet terechte hulpvraag.
    Wat mij betreft geen verdrietige verhalen: de kans dat je in je leven serieus beroep moet doen op medische hulp buiten kantoortijden schat ik op maximaal tienmaal: dat is dus € 250,- gedurende een heel mensenleven. Waar praten we over?

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.