De mentale kwakzalvers

Het lijkt wel een nieuwe epidemie: de mentale kwakzalvers. Als paddenstoelen schieten de life-, geluk-, provocatieve en paardencoaches uit de grond. Wetenschapsjournalist Adriaan ter Braack toont op zijn vermakelijke Twitteraccount Sjamadriaan de meest bizarre exemplaren. Opvallend veel knappe jonge vrouwen die vanaf Ibiza hun kunsten aan de man proberen te brengen. Ons waarschuwen om onze galblaas niet te laten verwijderen ‘omdat boosheid dan op een ander manier zijn weg naar buiten zoekt’. Of het omstreden STAP-budget dat kan worden aangewend voor Integral Eye Movement Therapy, een kwakvariant van EMDR. Verontrustend omdat het buiten­gewoon riskant is om je onvoldoende toegerust te bemoeien met andermans misbruiktrauma’s.

Kwakzalverij wordt officieel gedefinieerd als het beroepsmatig handelen c.q. het verlenen van raad of bijstand in relatie tot de gezondheidstoestand dat niet gefundeerd is op toetsbare en voor die tijd logische dan wel empirisch houdbare hypothesen en theorieën.

Laatst liep de spanning bij mij dusdanig op dat ik op LinkedIn waarschuwde: ‘Als je zelf veel hebt meegemaakt en je kan goed luisteren dan ben je nog geen hulpverlener. Pas op wie je toelaat in je brein. Het is een kostbaar orgaan!’ Velen dienden mij van repliek met ‘ja maar in de ggz lopen ook veel slechte behandelaren rond die niet kunnen luisteren’. Iemand reageerde fel met: ‘opleiding is tweedehandskennis. Zelf ervaren is eerstehandskennis. Goed kunnen luisteren lost vele problemen op.’ Tja…

Pas op wie je toelaat in je brein. Het is een kostbaar orgaan!

Het onlangs verschenen boek Het goede leven van Robert Waldinger en Marc Schulz beschrijft de onderzoeks­resultaten van de ‘Harvard Study of Adult Development’, het langstlopende onderzoek ter wereld over de vraag waarom sommige mensen langer leven dan anderen. Niet geheel verbazingwekkend zit het geheim in het geluk dat wij ervaren in onze sociale relaties. Logisch dat het losgezongen individu van nu wanhopig op zoek is naar echt contact, uitwisseling en vooral gezien worden. Een behoefte waar veel mentale kwakzalvers volgens mij gretig op inspringen.

Vanwaar mijn negatieve houding jegens amateuristische zielenknijpers? Wie moet er anders luisteren naar de dolende zielen die zo gebukt gaan onder het leven en voor wie de ggz op slot zit of te kil is?

Ik snap de behoefte aan een luisterend oor als geen ander. Maar een belangrijke missie voor mij is de emancipatie van de psychiatrie. Daarvoor is het in de eerste plaats cruciaal om te bepalen wat de grenzen zijn van ons vak. Ik houd mij bezig met stoornissen in denken, emoties, gedragingen en de waarneming. Daar waar ze het functioneren beperken en significant lijden veroorzaken en voort­komen uit psychiatrische aandoeningen zoals depressie, schizofrenie en persoonlijkheidsstoornissen.

Ik denk dat wij als beroepsgroep nog steeds te weinig moeite doen om de bevolking te scholen in de werking én de aberraties van ons brein. Psychiatrie blijft voor velen een vaag vak waarbij je vooral veel moet praten. Zoals de langlopende overheidscampagne ‘Hey, het is ok’ ook nadrukkelijk stimuleert: praat erover!

Maar je kunt praten tot je een ons weegt, als je de symptomen van een depressie niet herkent, zoals bij kanker of een beroerte, dan is het lastig inschatten wanneer de professional aan zet is of wanneer je gewoon op Ibiza je woede eruit moet dansen.