De verbeterparadox
1 reactieBegin januari schreef Marcel Levi zijn eerste column in Medisch Contact. Zijn beschrijving van de enorme hoeveelheid inspecties waar zijn ziekenhuis aan wordt blootgesteld, was tegelijk verhelderend en verbijsterend. De vele reacties die we ontvingen bevatten herkenning, ongeloof, ergernis, woede, maar vooral ook moedeloosheid. Moedeloosheid en verzuchting: is er nog te ontkomen aan deze controlecultuur?
Het artikel van Blume e.a. in dit nummer (Ruim twaalfhonderd richtlijnen is teveel) zal het optimisme dat we aan deze cultuur kunnen ontkomen, er niet groter op maken. Nadat het Atrium MC wegens onverantwoorde zorg onder verscherpt toezicht was gesteld, inventariseerden ze de externe eisen die voor een ziekenhuis gelden. Na ongeveer een jaar speurwerk staat de teller van die verzameling op 1207 wetten, regels, (beroeps)normen, richtlijnen, zorgstandaarden en gedragscodes. NEN-normen, bouweisen en apotheek-eisen zijn hier nog buiten beschouwing gebleven, omdat deze ziekenhuisbreed worden toegepast. Blume presenteert een aanpak om te komen tot ‘verantwoord gedogen’. Als je niet aan alles kunt voldoen, moet je de eisen prioriteren op basis van risico. Op die manier kwam het Atrium MC tot negen (!) richtlijnen voor 2012 die geïmplementeerd moesten worden.
De maatschappelijke roep om meer transparantie, veiligheid en het afleggen van verantwoording wint de laatste jaren aan kracht. Dat is een ontwikkeling die past in een tijd van sociale emancipatie en bij de ongelooflijke vlucht die de informatisering heeft genomen. Langzaam maar zeker bereiken we echter een punt waar de wal het schip gaat keren. Het steeds maar verder verfijnen van controlemechanismen heeft namelijk ook vervelende bijwerkingen. Allereerst legt het een onevenredig groot beslag op de tijd van de professional. Daarnaast roept het ook nog eens ergernis en weerstand op, wat zijn weerslag heeft op het werkplezier. Een heel andere ‘bijwerking’ van alle controlemechanismen is het effect dat het heeft op het vertrouwen van mensen in de gezondheidszorg. De bedoeling van al die regels is dat patiënten betere zorg krijgen. En volgens mij lukt dat ook. Het paradoxale is echter dat het onmogelijk is om aan alle regels en voorschriften te voldoen, waardoor er altijd wel iets is te vinden waar men zich niet aan heeft gehouden. En dat komt dan weer in de krant. En dat tast weer het vertrouwen in de gezondheidszorg aan. En dat geeft weer een nieuwe roep om handhaving of regelgeving. Zo is de cirkel rond.
Hans van Santen huisarts en hoofdredacteur
www.twitter.com/hansvansantenMC
M.M. van Heemstra
ZorgSteedsBeter, Nederland
Onze zorg wordt helemaal niet beter van al die controles en regels. Überhaupt maken wij elkaar in onze maatschappij gek met deze toenemende schijnzekerheid. Het weerhoudt zelfs degenen die het werk doen zelf na te blijven denken over wat goed is. Dus... wordt de zorg er slechter door! In 'lean' termen is het juist de basis waar de verbeteringen vandaan moeten komen! Niet van bovenaf op afstand. Maar vanaf de uitvoering omhoog. Begin als zorgprofessional vandaag dus het lef te nemen om zelf weer na te denken wat je als professional wijs vind, of met je eigen organisatie-visie te komen. Met dat vertrekpunt ga je de gesprekken met de regelarij aan, als je die al wilt volgen. Dan heb je een goede, uitlelbare basis, waarom je goed doet wat je doet. En de zorg wordt er nog beter van!