Levenseinde

Zoals veel thema’s in onze samenleving lijkt het debat over euthanasie in de psychiatrie te verzanden in ‘voor of tegen’. Afgelopen maand riep Pia Dijkstra, demissionair minister voor Medische Zorg, ‘dat het heel belangrijk is dat psychiaters minder terughoudend zijn met het beoordelen van euthanasieverzoeken’.

Buiten onweert het, en door de brede ramen van het ziekenhuis zie ik de lichtflitsen boven de stad dansen. Nachtdienst. Eerder op de avond is er een aantal zeer kwetsbare patiënten met een uitgebreide medische voorgeschiedenis opgenomen. Ik dribbel van de een naar de ander en vraag me af of de duisternis ervoor zorgt dat ze meer dood lijken dan levend.

Psychiaters zijn zeer terughoudend om zelf euthanasie toe te passen bij hun patiënten. Het gaat immers om het doden van een lichamelijk gezond persoon. Authanasie, ofwel steun en advies bij zelfeuthanasie, biedt volgens psychiater Johan Havenaar een waardige en minder schuldbeladen uitweg.

In gesprek over het leven en het einde gaat over palliatieve zorg. Over het begin van de palliatieve fase (wanneer begint die eigenlijk?), over samen beslissen, kwaliteit van leven – kortweg: over de onderwerpen die worden omschreven in het Kwaliteitskader Palliatieve zorg.

Bij de beoordeling van een euthanasieverzoek vinden de meeste artsen dat de naasten van de patiënt betrokken moeten worden, onder meer om een euthanasie harmonieus te laten verlopen. Dit blijkt uit interviews onder twintig artsen door Sophie Renckens e.a. in BMC Medical Ethics.

Het aantal keren dat euthanasie werd verleend aan mensen met een psychiatrische aandoening nam vorig jaar toe met 20 procent, zo blijkt uit de jaarcijfers van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE). Het Expertisecentrum Euthanasie (EE) heeft de indruk dat dit in toenemende mate door de eigen behandelaar wordt verleend.

Ook in hoger beroep is een huisarts vrijgesproken voor het afgeven van een valse verklaring van overlijden na het overlijden van een 96-jarige patiënt in augustus 2020. De huisarts twijfelde tijdens de schouw niet aan een natuurlijke doodsoorzaak, al had de kleindochter gezegd dat ze had gezien dat de patiënt iets had ingenomen uit een klein bruin flesje.

Artsenfederatie KNMG uit harde kritiek op het wetsvoorstel ‘voltooid leven’. D66, initiatiefnemer van de wet, vindt de reactie geen constructieve bijdrage.

Onlangs staakte het OM het hoger beroep tegen de vrijspraak van de Maastrichtse huisarts die werd verdacht van moord. ‘Uit deze zaak blijkt dat verheldering van het onderscheid tussen handelen dat wel en niet onder de euthanasiewet valt nodig is’, zegt Agnes van der Heide, hoogleraar zorg en besluitvorming in de laatste levensfase.

Bewust afzien van eten en drinken is een optie voor mensen die hun levenseinde willen versnellen. ­Hoewel iemand dit zelfstandig kan besluiten en uitvoeren, vraagt het toch ook vaak om goede begeleiding van een arts. De net vernieuwde handreiking over dit onderwerp kan je daarbij helpen.