Ook in 2012 zorg voor iedereen

Voorzitterscolumn

Zorg voor iedereen. Het klinkt vanzelfsprekend, maar is het niet. Mede door overschrijdingen in de zorg en de eurocrisis worden allerlei besparingen voorgesteld die de toegankelijkheid van de zorg bedreigen. Klinkende voorbeelden zijn de afschaffing van het persoonsgebonden budget en de verhoging van de eigen bijdrage in de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg. Ook verontrustend vind ik dat er extra lijkt te worden ingezet op minder toegankelijke zorg voor asielzoekers en immigranten. De afschaffing van de vergoeding voor tolkendiensten in de zorg is hiervan een treffend voorbeeld. En ook de strengere aanpak van illegalen en het mogelijk strafbaar maken van illegaal verblijf in Nederland, omdat dit kan leiden tot zorgmijdend gedrag. In het politieke debat hierover is bij herhaling opgemerkt dat de tijd van Hippocrates voorbij is. Illegalen zouden geen recht moeten hebben op AWBZ-zorg, ook indien echt noodzakelijk, en de zorg die zij krijgen tot de laatste eurocent moeten betalen. Dit soort maatregelen en uitspraken tasten het fundamentele recht van eenieder op de meest noodzakelijke medische zorg aan en ik maak mij hierover zorgen. Het past niet in de Nederlandse cultuur van tolerantie en barmhartigheid en is ook in strijd met de universele mensenrechten.

De discussie over zorg voor illegalen en andere onverzekerbare vreemdelingen is overigens niet nieuw. Al sinds de invoering van de zogenaamde Koppelingswet in 1998 probeert de overheid te voorkomen dat zij die zonder geldige verblijfstitel in Nederland verblijven de schijn van legaliteit krijgen doordat zij gebruikmaken van publieke voorzieningen als uitkeringen of gezondheidszorg. Dit leidt tot spanningen in de gezondheidszorg, want artsen en paramedici zijn gebonden aan de hulpverleningsplicht. Wij mogen ons bij het verlenen van hulp niet laten leiden door de verzekering of portemonnee van de patiënt. Iedereen in Nederland heeft recht op goede zorg. Dit is een belangrijke fatsoensnorm, stevig verankerd in beroepscodes, wetten en regelgeving. Het is ook om die reden dat de overheid een noodvoorziening heeft gecreëerd voor artsen en andere zorgverleners die medisch noodzakelijke zorg aan illegalen leveren. Zij kunnen voor deze kosten onder bepaalde voorwaarden een vergoeding aanvragen bij de Stichting Koppeling en het College voor Zorgverzekeringen. De overheid erkent hiermee, in ieder geval op dit moment, haar mensenrechtelijke verantwoordelijkheid.

Barrières in de zorg dienen te worden geslecht,
niet opgeworpen

Veel landen zijn jaloers op onze regeling. Deze is over het algemeen doeltreffend en werkt naar tevredenheid, zo blijkt uit een recente evaluatie. Niettemin wordt er een aantal barrières ervaren: geen vergoedingsmogelijkheden voor noodzakelijke tandheelkundige en fysiotherapeutische zorg, de onbekendheid van de regeling bij zorgverleners en zorginstellingen, de angst van patiënten om een arts te bezoeken en de rompslomp rond de financiële afwikkeling van de zorgkosten. Door afschaffing van de vergoeding van tolkendiensten komt daar nog een barrière bij.

Al sinds de eed van Hippocrates geldt dat artsen het belang van de patiënt vooropstellen. Wat mij betreft is dat zo en blijft dat zo. Ook in 2012 moet de meest noodzakelijke medische zorg voor iedereen beschikbaar én toegankelijk zijn. Barrières in de zorg dienen te worden geslecht, niet opgeworpen.

Arie C. Nieuwenhuijzen Kruseman, voorzitter KNMG-federatie