Afghaanse vluchtelingen in Pakistan

Soms moet ik even tegen mezelf zeggen dat ik in Pakistan ben, een land met nucleaire wapens, een land dat bijna een miljoen Afghaanse vluchtelingen opvangt. Ik ben vlak bij de grens met Afghanistan: een ontwricht land door twintig jaar oorlog en al vier jaar complete droogte in het zuidoosten. Als je met je dagelijkse werk bezig bent, verdwijnt dat besef soms naar de achtergrond.

De provincie Baluchistan in zuidwest-Pakistan grenst aan Afghanistan. Het klimaat is er extreem: vijftig graden in de schaduw in de zomer, onder nul graden in de winter. Stormen verzadigen de lucht met stof, zodat het net Nederland lijkt op een grijze dag. Er zijn wel wegen, maar die zijn slecht onderhouden.

De vluchtelingenkampen waar Artsen zonder Grenzen projecten leidt voor water en sanitatie en basic health units, zijn in Chaman en Spin Buldack, op en net over de grens met Afghanistan. Er zijn ongeveer 70 duizend vluchtelingen. Een deel komt uit het noorden van Afghanistan en is gevlucht voor bombardementen en onderdrukking, en een deel bestaat uit nomaden (Kutchi) die vanwege de droogte hulp zochten. De meeste vluchtelingen zijn analfabeet, ze hebben weinig bezittingen en zijn afhankelijk van humanitaire hulp voor voedsel, gezondheidszorg en onderwijs.

En daar ben ik dan, als jonge expat-dokter, met de supervisie over twaalf dokters, acht dispensers, vier lady health visitors, en nog wat ondersteunend personeel. De behandeling van tuberculose, hier een endemische ziekte, vraagt veel van mijn tijd. Het is niet makkelijk om minimale standaarden te implementeren in een onstabiele situatie als hier, maar het is nog veel moeilijker om mensen te zien doodgaan aan een behandelbare ziekte als tuberculose. We behandelen nu alleen patiënten in de twee meest stabiele kampen. We verwachten dat de meeste mensen hier wel zes tot negen maanden zullen blijven. Het ziekenhuis in Pakistan waar we de patiënten naartoe sturen voor de diagnose maakt zich minder zorgen over de minimale standaarden. Elke dokter heeft zijn eigen behandelingsprotocollen.

Alhoewel de populatie redelijk stabiel is, vindt er toch migratie plaats,  bijvoorbeeld naar een ander kamp waar ze verwachten dat de voedselrantsoenen hoger zijn, en repatriatie naar Afghanistan. Dit maakt het moeilijk de patiënten te vervolgen.

Onlangs sloot een ander kamp zijn poorten en werden de vluchtelingen

verdeeld over onze kampen. Onder de vluchtelingen waren zo’n tien tuberculosepatiënten, die allemaal zonder medicijnen zaten, en van wie het totaal onduidelijk was hoe ze de laatste maanden waren gediagnosticeerd en behandeld. Maar het meest intrigeerde ons de opmerking van een dokter van een grote vluchtelingenorganisatie, die meldde dat immers 50 procent van de vluchtelingen tuberculose heeft ...

Het tuberculoseprogramma houdt vooral managen en organiseren in. Verder bestaat mijn werk uit lesgeven, gegevens over mortaliteit en de incidentie van de belangrijkste ziekten verzamelen en analyseren, surveillance voor potentieel epidemische ziekten als cholera, meningitis en shigellosis, en het begeleiden van de dokters bij ingewikkelde klinische problemen. Dat laatste is minder moeilijk dan ik verwachtte. De opleiding in Nederland is toch een stuk degelijker dan die in Afghanistan. Met mijn anderhalf jaar klinische ervaring en een tropencursus van drie maanden in Liverpool kom ik een heel eind. Als dokters nog denken dat je bij een slangenbeet een incisie in de wond moet maken en deze moet uitzuigen, of dat je voor elke huidafwijking antibiotica moet geven, is er nog veel basiskennis over te dragen.

Elske Hoornenborg, arts

Artsen zonder Grenzen