Rouw - René Kahn

Zover ik weet kennen alle culturen, weliswaar verschillende vormen van, rouw. Sommige rituelen zijn ingetogen, andere uitbundig; ze duren van dagen tot een week; lopen uiteen van bescheiden tot pompeus. Maar allemaal hebben ze als doel het voorkomen van wat wij psychiaters pathologische rouw noemen: het blijven steken in het verlies met een diepe depressie als gevolg. Pathologische rouw is een begrijpelijke maar, evolutionair gezien, disfunctionele reactie op een fenomeen dat vrijwel ieder van ons zal meemaken.

Het doel van het ritueel is ook identiek in alle culturen: de rouwende duidelijk maken dat hij of zij er niet alleen voor staat; de gemeente zal hem of haar helpen de weg in het gewone leven te hervinden. Meestal is er ook een leider van dat ritueel die de gevoelens van de rouwenden uit, omdat zij zelf vaak letterlijk er de woorden niet voor hebben.

Zelden is er sprake van rouw op een schaal zoals we die de afgelopen dagen hebben gezien. Hier vormde de gehele natie de gemeente die de rouwenden duidelijk maakte mee te leven, daartoe in de gelegenheid gesteld door een weldenkende overheid, die hierin zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft genomen. En ook hier was er een persoon die de gemeente leidde in de rouw, die uitsprak wat allen voelden. De rede van onze minister van Buitenlandse Zaken in de Verenigde Naties was in die zin perfect, geen geestelijke had het beter kunnen doen. Of het nationale meeleven en het leiderschap van Timmermans het verdriet van de rouwenden zal mitigeren, is onduidelijk. Maar dat we als natie onze rol als steunende gemeenschap hebben vervuld, is een klein, maar ook heel belangrijk, lichtpuntje in deze dagen van nationale rouw.

René Kahn, psychiater