Onder eskimo's - Co-assistent huisartsgeneeskunde in Alaska

Eind april vertrok ik voor mijn keuzeco-schap huisartsgeneeskunde naar Alaska. Mijn thuisbasis is Nome: een eeuw geleden nog de grootste stad van Alaska, nu een klein subarctisch wildwestplaatsje aan de nog met ijs bedekte Beringstraat. Vanuit Nome worden de bewoners van het Seward Peninsula voorzien van gezondheidszorg. De in totaal 9050 bewoners van dit schiereiland zijn overwegend Yupik- en Inupiat-eskimo’s en het nageslacht van goudzoekers die aan het einde van de negentiende eeuw hier hun geluk kwamen beproeven. Ze bevolken veertien dorpen, die verspreid liggen over een oppervlakte die tweemaal zo groot is als Nederland en die alleen per vliegtuig bereikbaar zijn. Dat je er niet ver onder de poolcirkel bent, merk je al de eerste nacht. Het voelt idioot om naar bed te gaan terwijl de stand van de zon je eerder het idee geeft dat het tijd is voor de lunch. En als je dan toch koppig in bed ligt, klinkt het gelach van de op straat spelende kinderen van uur tot uur spottender. De schemer in mijn slaapkamer heb ik nu te danken aan een serie oude röntgenfoto’s aan de binnenkant van mijn raam.

Het Norton Sound Regional Hospital is klein maar modern. Het heeft vijftien bedden, een centrale spoedopvang en een polikliniek. Als huisarts ben je hier universeel specialist, want het dichtstbijzijnde ziekenhuis ligt meer dan 1000 kilometer verderop - minimaal twee uur vliegen. De patiëntenproblematiek is dan ook erg gevarieerd. Je komt er bovendien allerlei interessante lokale ziektebeelden tegen, zoals ivory carvers-lung, mushers-knee of seal-finger. Om de een of andere reden klinken duiven-melkerslong, voetbalknie en panaritium lang niet zo charmant. Werken met de Alaskaanse eskimo kan net zo fascinerend als bedroevend zijn. In de kliniek zie je overal de bijwerkingen van westerse vooruitgang: een 16-jarige met een kunstgebit is niet ongewoon, alcoholverslaving en mishandeling zijn veelvoorkomende problemen en het aantal mensen dat suïcide pleegt, is schrikbarend hoog. In de afgelopen twee maanden zeker een stuk of tien, onder wie een verontrustend groot aantal jongeren.

Wat me raakt, is de vastberadenheid en levensenergie waarmee veel ouderen ogenschijnlijk door het leven gaan. Tijdens een van de vele dorpsbezoeken ontmoette ik een 94-jarige eskimo en haar 90-jarige zuster. Ze kwamen voor hun jaarlijkse medische keuring, maar hadden helaas niet veel tijd want ze werden op een kinderfeestje verwacht. Giechelend reden ze daarom al weer snel samen weg op hun felrode ATV (All Terrain Vehicle), de een stuurt, de ander houdt de stokken vast.

Ik zag ook een 89-jarige man die in het vroege voorjaar na een val zijn heup brak. Hij verloor toen de helft van zijn tenen als gevolg van frostbite, doordat er in de wijde omgeving niemand was om hem te helpen en hij een paar uur alleen in de sneeuw lag. Die heup en tenen waren inmiddels allang geen probleem meer. Hij kwam met de vraag of ik even naar zijn schouder kon kijken. Het was namelijk de laatste tijd moeilijk de motorzaag gestart te krijgen. Die zaag had hij al laten nakijken, maar daar had het jammer genoeg niet aan gelegen...

Tijdens de weekends is er tijd voor hikes dwars door de adembenemende, wilde omgeving, of voor een vliegles of een ander avontuur. Het is ondertussen een prachtige, koele zomer geworden. De eerste bessen worden geplukt en de zalmen vullen de rivieren al in Unalakleet. Op dit moment kan ik me nauwelijks voorstellen hoe hier de koude en donkere wintermaanden zijn, alhoewel veel mensen me erover vertellen.

Nog één maand voor ik weer naar Nederland ga. Vóór mijn vertrek wist ik zeker dat ik uroloog wilde worden, maar nu twijfel ik. Want wat heeft een huisarts hier een geweldig bestaan! De laatste sneeuw is nagenoeg van de toendra verdwenen en het landschap is in bijna één nacht in kleur uitgebarsten. Dit is mijn essentie van Alaska; níet de zomer, níet de winter, maar juist het verfrissende van de verandering in de afgelopen dagen.

Niels Koopmans, co-assistent huisartsgeneeskunde in Nome, Alaska