Engelse les

Midden in de eindeloze steppen van Oost-Mongolië ligt de stad Choibalsan. Op de steppen leven koeien, paarden, kamelen, gazellen en kraanvogels, maar nauwelijks mensen. De Sovjets hadden er tot 1990 belangrijke legerplaatsen en vestigden industrie in de stad. Na hun vertrek bleven ruïnes, werkeloosheid en armoede achter. De bevolking liep terug van 300.000 naar 45.000.

Het ziekenhuis van Choibalsan, waar ik werk als managementadviseur, heeft 65 specialisten, 250 verpleegkundigen en 339 bedden. Het heeft een verzorgingsgebied met een doorsnee van vele honderden kilometers. Verharde wegen zijn er niet.

Op mijn takenlijst staat onder andere ‘meewerken aan het klantvriendelijker maken van onze diensten’. Ik vind dat een bijzondere gedachte in een omgeving waarin aan alles een tekort is. Zo worden behandelingen gestopt omdat de geneesmiddelen op zijn en is zuurstof mondjesmaat beschikbaar voor benauwde patiënten. Het aantal mensen met aids lijkt nul, simpel en alleen omdat er onvoldoende reagentia zijn voor het testen op HIV.

Als het zou lukken om ‘klantvriendelijk’ te vertalen in ‘het centraal stellen van de patiënt bij het denken over nieuwe manieren van medisch handelen’, is er veel te winnen.

Eerst maar eens dicht bij de grond beginnen. Het ziekenhuis telt jaarlijks meer dan 120.000 polikliniekbezoeken, maar kent geen afsprakensysteem. Iedereen komt in de ochtend en wacht, vele uren. Daarbij wordt naar goed Mongools gebruik ongebreideld voorgedrongen. Het gevolg is dat voor de deur van elke spreekkamer een pluk mensen staat van wie de voorste de deurknop stevig vasthoudt zodat niemand er meer tussen kan. Die deur staat meestal ook nog op een kier, zodat van enige privacy voor de patiënt binnen geen sprake is. Een van de projecten die ik in elk geval op mijn lijstje ga zetten, is de invoering van enige vorm van afspraak. Al was het maar het uitdelen van volgnummertjes met een aanduiding van de verwachte tijd.

Wat ingewikkelder is het invoeren van evidence-based medicine, een van mijn andere taken. Zeker, er is veel winst te halen in een land waar intraveneuze vitamine-injecties op ruime schaal worden gegeven en patiënten met hypertensie over zout moeten lopen. Maar aan de basis ontbreekt er nog veel om echt aan het werk te kunnen gaan. Zo is de taal een enorm probleem. Men spreekt vrijwel alleen Mongools. Sommige specialisten spreken Russisch dankzij studie in dat land. Maar sinds het vertrek van de Russen hebben ze daar niet veel meer aan. Het Engels van de artsen is elementair tot afwezig. Dat betekent dat ze niet via internet uit vakliteratuur kunnen putten, behalve dan misschien uit de Russische. En dat voor specialisten voor wie vaktijdschriften te duur zijn. Ik weet dan ook niet goed hoe ze hun vakkennis moeten bijhouden. Op dringend verzoek geef ik nu maar Engelse les aan de voorhoede van de specialisten. Ik leer ze mijn beste ‘Dutchspeak’ en laat ze om de beurt iets over hun vak vertellen.

Hoewel internet goed beschikbaar is in het zieken­huis, wordt er weinig gebruik van gemaakt. Zo vroeg ik naar aanleiding van het grote aantal appendectomieën eens voorzichtig naar het aantal gezonde appendices dat men onder de microscoop aantreft. Mij werd verteld dat dit aantal al jaren op nul staat. Toen ik vroeg hoe dit aantal zich verhoudt tot de gegevens uit de wereldliteratuur, werd het stil. Zelf vond ik na een paar minuten samen met Google een artikel van Palga uit 2000 dat aangeeft dat de literatuur percentages tussen 10 en 30 geeft.

Het geven van Engelse les is misschien wel de belangrijkste vorm van ontwikkelingshulp die ik op dit moment te bieden heb. 

Maarten Stoffels, arts n.p., managementadviseur ziekenhuis te Choibalsan, Mongolië, als ontwik­kelingswerker uitgezonden door VSO