Goede kwaliteit is niet goed genoeg in 2010

Kwaliteit. Ik vind het een lastig begrip. De context waarin we in de zorg over kwaliteit praten is zeer divers. In de politiek richt minister Klink zijn zorgbeleid op kwaliteit en veiligheid van de zorg en hij wil dit in de bekostiging laten doorklinken. Naast loon naar werken ook loon naar prestaties dus. Een eerste evaluatie van de Zorgverzekeringswet suggereert dat zorgverzekeraars minder op prijs en meer op kwaliteit gaan concurreren. Onderscheid tussen kwaliteit en kosten dus. In de artsopleiding en de vervolgopleidingen staat de inhoud van zorgkwaliteit voorop.

Aan de hand van CanMEDS worden algemene en specifieke competenties van artsen uitgewerkt. Voorts ontwikkelt de KNMG een kwaliteitskader met eisen waaraan alle artsen moeten voldoen. Op basis daarvan zal de kwaliteit van de arts beter kunnen worden beoordeeld. Alhoewel de kwaliteit van de zorg in Nederland goed is, streven we uiteraard naar beter. Maar kunnen we in deze tijd nog uitsluitend focussen op kwaliteit?

Dat brengt me op de vraag hoe we kwaliteit bepalen. Deels omdat kwaliteit slechts kan worden beoordeeld aan de hand van tevoren vastgestelde doelen. Indien de doelen verkeerd gekozen of onduidelijk zijn, kan de kwaliteitsbeoordeling goed zijn, maar betekent dat niet zonder meer dat er kwaliteit wordt geleverd die noodzakelijk is voor een goede en verantwoorde zorg.

Een voor de zorg meer toepasselijke definitie van kwaliteit is mogelijk het product ‘performance x acceptance’, waarbij nadruk wordt gelegd op zowel de geleverde prestaties door de zorgaanbieder als de tevredenheid van de patiënt. Maar volgens mij zijn wij er dan nog niet. Want als kwaliteit wordt geleverd tegen een te hoge prijs, zal niet iedereen deze kwaliteit als doelmatig ervaren en wordt de zorg onbetaalbaar. Ik geef er dan ook de voorkeur aan om kwaliteit te beoordelen aan de hand van het begrip value dat wordt bepaald door het quotiënt ‘kwaliteit ÷ kosten’.

In deze vergelijking wordt kwaliteit bepaald door uitkomstparameters, veiligheid en patiënttevredenheid en kosten door de zorguitgaven in een bepaalde periode. Naarmate zorguitkomsten en veiligheid beter aansluiten bij wat wij en onze patiënten willen en nodig hebben, zonder dat dat leidt tot veel meer kosten, neemt de waarde van ons handelen toe en ook de betaalbaarheid en beschikbaarheid van noodzakelijke zorg.

In de zorg die wij leveren zullen wij dus niet alleen moeten letten op kwaliteit, maar ook op wat noodzakelijke en te vermijden kosten zijn. En dat is iets wat wij niet gewend zijn. Wij willen immers het beste voor onze patiënten en dat is terecht. Goed hoeft echter niet altijd duur te zijn. Goedkoop waar het kan, duur waar het moet. En dat dringt des te meer in een periode dat er bij een toenemende zorgvraag minder middelen beschikbaar zullen zijn. Nederland is net door de recessie heen, maar de kosten van de crisis moeten nog worden opgebracht.

In dit nieuwe jaar staan wij dus voor een grote uitdaging. Hoe met minder middelen meer te doen, en daar waar nodig ook beter. Met andere woorden, in 2010 is goede kwaliteit niet goed genoeg.

Arie C. Nieuwenhuijzen Kruseman, voorzitter KNMG