Niet willen wat niet kan

Op dit moment zoeken twee werkgroepen naar mogelijkheden om circa 10 miljard euro te bezuinigen op de collectieve zorguitgaven. Het kabinet Balkenende IV is gevallen, maar de noodzaak tot bezuinigen vervalt daarmee niet. In beginsel zijn daartoe vier wegen te bewandelen: een geringer volume, lagere prijzen, een hogere eigen bijdrage of meer doelmatigheid.

De vraag is of met deze maatregelen de beoogde bezuiniging kan worden bereikt. Gezien de toenemende zorgvraag als gevolg van de vergrijzing, de trend in zorgkosten de afgelopen decennia en de concessies die bij forse bezuinigingen moeten worden gedaan aan de beschikbaarheid, kwaliteit en veiligheid van zorg, lijkt mij dat haalbaar noch wenselijk. Bovendien is de zorg een maatschappelijk zeer productieve sector die veel werkgelegenheid biedt, zorgt dat mensen in het arbeidsproces kunnen blijven en een grote bijdrage levert aan kwaliteit van leven. Daar fors op bezuinigen is dus niet verstandig.

Niettemin vind ik dat de KNMG een constructieve bijdrage moet leveren aan de discussie over doelmatige inzet van middelen en waar mogelijk beperking van kosten. Uitgangspunt bij die discussie is voor de KNMG een goed toegankelijke, kwalitatief goede en veilige zorg, meer optimaal dan maximaal, meer geïntegreerd dan gefragmenteerd, waarbij wordt gestreefd naar zo doelmatig mogelijke benutting van beschikbare middelen. Goedkoop als het kan, duur als het moet.

Realisatie van dit uitgangspunt is afhankelijk van de mate waarin de zorgorganisatie en zorgbekostiging daarop toegesneden zijn. Vorm volgt inhoud. Daartoe lijkt het mij noodzakelijk dat de zorg meer en meer rond de patiënt wordt georganiseerd in de vorm van zorgorganisaties of -netwerken waaraan zorgaanbieders vanuit de openbare gezondheidszorg (OGZ), de eerste én tweede lijn zijn verbonden en van waaruit de zorg in een continuüm wordt aangeboden, inclusief de medicijnverstrekking.

Het KNMG-voorstel om de ouderenzorg van de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet over te hevelen en ook onder te brengen bij deze zorgnetwerken, is daarmee in lijn en levert bovendien doelmatigheidswinst op. Indien de organisatie en bekostiging van de zorg daarbij meer zijn gericht op value-based competition on results in plaats van op volume, op geïntegreerde zorg in plaats van op afzonderlijke onderdelen, op taakherschikking en een betere balans tussen generalisten en (sub)specialisten, dan kan zeker een bezuiniging worden bereikt met waarschijnlijk zelfs verbetering van kwaliteit.

Voor een beperking van de zorgkosten kan verder worden gedacht aan heroverweging van het verzekerde basispakket, een effectievere organisatie van ziekenhuiszorg die niet onder de marktwerking valt (bijvoorbeeld één SEH en één centraal laboratorium per regio), de ontwikkeling van zorg op afstand (e-health) en een groter beroep op de eigen verantwoordelijkheid waar dat redelijk en maatschappelijk verantwoord is. Aangezien niet vaststaat of meer eigen bijdrage of een hoger eigen risico een effectieve en uitvoerbare maatregel is, vind ik dat daartoe niet zonder een gedegen analyse moet worden besloten.

Niet al de hiervoor genoemde mogelijkheden zullen op korte termijn uitvoerbaar blijken. Het is niet anders. Wij moeten voor de zorg niet willen wat niet kan. Goede zorg kost wat, maar levert ook wat op.

Arie C. Nieuwenhuijzen Kruseman, voorzitter KNMG